RSS
آیات متعددی درباره هدایت و رحمت نازل شده که در بر دارنده همه مومنان و ایمان آوردندگان در سراسر دنیا است و انحصاری به عرب زبانان ندارد . گرچه بجز معصومین (علیهم السلام) ، کسی به اصل و عظمت قرآن نمی رسد و عمق آن را درک نمی کند ، ولی به قدر توانایی که می توان از آن استفاده کرد .
می توان بیان کرد که یکی از راه های فهم درست و عمیق قرآن وابسته به ترجمه خوب است.
چرا قرآن به زبان عربی نازل شده است؟
1- باتوجه به روحیه خاص مردم عربستان و خوی تعصب و جاهلیت و نادانی که با اعتقادات آنان عجین گشته بود و نیز با زبان عربی به خوبی آشنایی داشتند و به آن شعر می سرودند و نثر می نوشتند و باهم رقابت ادبی داشتند، اگر زبان قرآن، زبان دیگری غیر از زبان عربی بود یقینا لجاجت با قرآن و آوردن آن مضاعف می شد و از آنجا که قرآن کریم کلام خدا است و کلام خدا باید با روشن ترین وجه بیان شود و هیچ گونه ابهام و گنگی نداشته باشد لذا قرآن به زبان عربی نازل گردیده تا زمینه برای بهانه جویان فراهم نباشد.
قرآن کریم می فرماید: “ولو جعلناه قرآن عربیا اعجمیا لقالو لولافصلت آیاته.” 4اگر این قرآن را گنگ و مبهم نازل می کردیم آنها می گفتند چرا آیاتش روشن و مشروح بیان نشده است.”
در این آیه اعجمی در مقابل عربی قرار گرفته و به معانی کلام غیر فصیح است.
قدیمی ترین ترجمه قرآن کریم
با توجه به اینکه قرآن کریم به دلایلی که ذکر شد به زبان عربی نازل شد ، بایستی به زبان های دیگر ترجمه شده تا این کتاب هدایت ، چراغی برای طی مسیر در زندگی همه ی انسان ها با هر زبان و قومیتی قرار گیرد .
به نظر محقّقان، کهنترین، قدیمیترین و اولین ترجمه کاملی که به دست ما رسیده، ترجمه تفسیر طبری (م 310) است. هم چنین دو ترجمه کهن دیگری در دسترس داریم که یکی تفسیر کشف الاسرار و عدة الابرار از خواجه عبدالله انصاری (م 396) و دیگری تفسیر ابوالفتوح رازی (روض الجنان و روح الجنان) است که نخستین تفسیر کامل شیعه به زبان فارسی به شمار میآید، (آذرتاش، تاریخ ترجمه از عربی به فارسی، ص 25؛مجله حوزه، شماره 24، ص 52)
اصول مهم در ترجمه قرآن کریم
در ترجمه قرآن بایسته است اصول و نکات زیر رعایت شود :
1- توجه به ظرافتهای لفظی و معنوی در زبان عربی .
2- توجه به ظرافتهای لفظی و معنوی ویژه و نظم بدیعی که در قرآن به کار رفته است .
3- توجه به معانی دقیق واژهها در آیات .
4- مطالعه وضعیت اجتماعی، سیاسی، اقتصادی عربها در زمان نزول قرآن .
5- توجه به همبستگی و وحدت آیات قرآن (با توجه به این که قرآن مجموعهای متحد و از هم جدانشدنی است).
حضرت علی(علیه السلام) میفرماید: «انّ الکتاب یصدّق بعضه بعضا ؛ بخشی از قرآن کریم، بخش دیگر را تصدیق میکند »، (نهج البلاغه، حکمت، 18).
6- آگاهی کامل از اسباب و شأن نزول آیات .
7- مطالعه و بررسی تفاسیر عمیق و ریشهدار قرآن .
8- بهرهگیری از توفیقات الهی .
9- دقّت و توجّه به الفاظی که دارای معانی مشترکاند .
10- ترجمه، باید به طور کامل صحیح، گویا و قابل فهم برای ناآشنایان به زبان عربی باشد .
11- ترجمه، باید به گونهای باشد که پیوستگی ایات مرتبط به هم حفظ گردد .
12- گزینش قول و نظر برتر در ترجمه .
13- پرهیز از به کارگیری لغات نامأنوس، معانی مستحدثه و مصطلحات علوم .
آیت الله مکارم شیرازی در بیانی فرمودند : برخی ترجمه ها خدمت به قرآن نیست، بلکه خیانت به اسلام است و باید نسبت به ترجمه ها دقت و نظارت بیشتری وجود داشته باشد
اولین ترجمه فارسى قرآن مجید
در سال هاى اوّل بعثت پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله ) اولین فرد ایرانى که خودش را به پیامبر(صلی الله علیه وآله) رساند و اسلام آورد سلمان فارسى بود ، از سلمان فارسى به عنوان اوّلین مترجم فارسى قرآن نیز یاد شده ، 
چرا که : پیغمبر اسلام (صلی الله علیه وآله) به ایشان اجازه داد سوره «حمد» را به فارسى ترجمه کند تا فارسى زبانان بتوانند آن را بخوانند و کم کم عادت کنند .
در زمان فتح کشور ایران توسط مسلمانان تقریباً همه مردم ایران قرآن و آیین مقدس اسلام را به طور رسمى پذیرفته و به آن ایمان آوردند .
معروف است که سلمان فارسى ، «بسم الله الرحمن الرحیم » را «به نام یزدان بخشاینده » ترجمه کرده بود .
در عهد «سلطان منصور بن نوح سامانى» و با دستور او ، علماى ماوراءالنهر همه قرآن را به فارسى ترجمه کردند که این ترجمه در قالب ترجمه تفسیر «محمدبن جریرطبرى » ـ که از بغداد براى سلطان فرستاده بود ـ به انجام رسید; از این رو این ترجمه که به زبان فارسى درى نوشته شد ، نخستین ترجمه جامع قرآن به زبان فارسى است که به دست ما رسیده است .
ترجمه هایی که به اسلام خیانت کردند
آیت الله مکارم شیرازی در بیانی فرمودند : برخی ترجمه ها خدمت به قرآن نیست، بلکه خیانت به اسلام است و باید نسبت به ترجمه ها دقت و نظارت بیشتری وجود داشته باشد.
ایشان بیان داشتند : برخی ترجمه ها خطرناک هستند و عالماً و عامداً برای انحراف جامعه منتشر می شوند؛ در این ترجمه ها افراد با تفسیر به رأی و تعصب های غلط سعی در انحراف جامعه اسلامی دارند، امروز وهابیون سعی می کنند اعتقادات وهابی گری را در جامعه اسلامی بسط دهند که باید مردم را آگاه کرد تا جلوی این مفاسد گرفته شود.
باید جلوی استنباط های شخصی و ترجمه های غلط را گرفت، در ترجمه قرآن کریم باید شاگرد بود، نه این که استاد قرآن باشید و بخواهید نظرات خود را بر آن تحمیل کنید، کسی می تواند ترجمه کند که تفسیر نوشته باشد، یا تفاسیر مختلف را تحقیق و مطالعه کرده باشد .
در عهد «سلطان منصور بن نوح سامانى» و با دستور او ، علماى ماوراءالنهر همه قرآن را به فارسى ترجمه کردند که این ترجمه در قالب ترجمه تفسیر «محمدبن جریرطبرى » ـ که از بغداد براى سلطان فرستاده بود ـ به انجام رسید; از این رو این ترجمه که به زبان فارسى درى نوشته شد ، نخستین ترجمه جامع قرآن به زبان فارسى است که به دست ما رسیده است
آیا قرآن فقط برای عرب زبانان نازل شده است؟
آیت الله مکارم با طرح این سوال که ، تصریح کرد: ضرورت ترجمه قرآن جای بحث ندارد، اما آیا تنها عرب زبان ها متقین و مومنین عالم هستند و نص برای مردم عرب زبان نازل شده یا اینکه مومنین و متقینی به زبان های دیگر وجود دارند؟
باید گفت آیات متعددی درباره هدایت و رحمت نازل شده که در بر دارنده همه مومنان و ایمان آوردندگان در سراسر دنیا است و انحصاری به عرب زبانان ندارد. گرچه بجز معصومین (علیهم السلام)، کسی به اصل و عظمت قرآن نمی رسد و عمق آن را درک نمی کند، ولی به قدر توانایی که می توان از آن استفاده کرد، بنابراین فهم درست و عمیق قرآن وابسته به ترجمه خوب است.
منابع :
سایت جهان نیوز – کلامی از آیت الله مکارم شیرازی پیرامون ترجمه های قرآن کریم
سایت حوزه
تاریخ قرآن ، آیت الله محمدهادى معرفت ، ص 198-196 .
تاریخ قرآن ، رامیار ، ص 653 .
