RSS
دکتر شارکو دستیار دیگری داشت بنام دکتر اعلم الملک که از اولین دانشجویان اعزامی از ایران در دوره قاجاریه بوده و پس از مرگ شارکو ، جانشین وی در بیمارستان روانپزشکی پاریس گردید .
دکتر اعلم الملک پس از روی آوری به علوم غریبه ، از مقام خویش استعفا داده و به ایران بازگشت و به عنوان پزشک دربار مظفرالدین شاه مشغول به کار شد . او هیپنوتیزم را از شارکو آموخته بود و برای سرگرمی درباریان در مجلس شاه هیپنوتیزم انجام می داد. در واقع او اولین کسی است که هیپنوتیزم را با این نام به ایران آورده ، به سرزمینی که مردمش از هزاران سال قبل این علم را به خوبی می دانستند و به مقاصد مختلف از آن بهره می بردند .
ناگفته نماند که بسیاری از تکنیکهای موجود در کتابهای جدید هیپنوتیزم که از سوی هیپنوتیزورهای غربی معرفی شده ملهم از روشهائیست که دراویش ایران در صدها سال قبل در مراسم خویش به کار میبردند .و علیرغم اینکه در مکاتب فعلی هیپنوتیزم بین هیپنوتیزورهای علمی و هیپنوتیزورهای سنتی از لحاظ مبانی تئوریک ، گاها تفاوتهای اساسی وجود دارد ولی تکنیکهای موجود و آمار افرادی که به درجات سبک ، متوسط و عمیق هیپنوتیزم فرو میروند و نیز افرادی که هیپنوتیزم نمی شوند همخوانی نزدیکی وجود دارد اما گاهی از افرادی که وارث علوم پر رمز و راز صوفیان ایرانی هستند ، اعمالی عجیب سر می زند و در اینکه این اعمال ، در واقع جلوه های خاص هیپنوتیزم هستند تردیدی نیست اما آمار موجود در کتابها را بشدت زیر سوال می برد . در توجیه این پدیده ها هم کوششهای فراوانی شده و دستاوردهای قابل توجهی هم حاصل گردیده ، اما در بسیاری اوقات بنظر میرسد که اطلاعات ما در توجیه این مسایل اندک بوده و هنوز راه درازی برای شناخت اسرار این علم در پیش رو داریم .
در قرن بیستم با افزایش آگاهی و نیز روشن شدن تاثیرات هیپنوتیزم در درمان برخی بیماریها ، مراجع رسمی پزشکی در بسیاری از کشورهای مترقی مجاب گردیدند که هیپنوتیزم را به عنوان روش معتبر در طب جایگزین یا آلترناتیو بپذیرند برای مثال در سال 1958 میلادی استفاده از هیپنوتیزم توسط پزشکان در آمریکا مورد قبول قرار گرفته و در کشورهای اروپایی نیز کم کم هیپنوتیزم جایگاه نسبتا" مطلوبی پیدا کرد .
در واقع در بسیاری از مراکز آکادمیک معتبر ، دپارتمانهای تحقیقات هیپنوتیزمی از حدود 50 سال قبل ، شکل گرفته و این موضوع باعث پیشرفت مطالعات و اعتبار بیشتر هیپنوتیزم گردید .
با روشن شدن جنبه های فیزیولوژیک تاثیر هیپنوتیزم ، جایگاه آن ارتقا قابل توجهی یافته به نحوی که افراد معتبری چون سادوک نظرات جالب توجهی ابراز داشتند . دکتر سادوک که از روانپزشکان نامی معاصر می باشد حدود دو دهه قبل بیان نمود که هینوتیزم یک روش طبیبیست و نباید آن را به دید یک شاخه از طب جایگزین نگریست . در واقع سادوک بین هیپنوتیزم و علومی نظیر طب سوزنی افتراق قائل شده و توصیه نموده بود که پزشکان هیپنوتیزم را بدانند و در درمان از آن بهره گیرند .
تا دو دهه قبل حتی طرفداران متعصب هیپنوتیزم اعتقاد داشتند که هیپنوتیزم در بیماریهای روانی یا روان تنی موثر است . اما با ارائه نتایج تحقیقات متعدد و جامعی که در مورد اثرات هیپنوتیزم صورت گرفته و پیشرفتهایی که در زمینه شناخت واسطه های شیمیایی اعصاب و سیستم ایمنی بدن و نیز ارتباط بین آن دو حاصل گردید ه ، اثر بخشی هیپنوتیزم در درمان بسیاری از بیماریهای جسمی بخصوص بیماریهایی که اختلال در سیستم ایمنی در بروز یا تشدید آن نقش دارد اثبات گردیده است که در این مورد بعدا" بیشتر توضیح خواهم داد .
در کشور ما با اینکه هیپنوتیزم تاریخجه ای بسیار قدیمی دارد ، اما در قرن گذشته هیپنوتیزم عمدتا در دست هیپنوتیزورهای حرفه ای قرار داشته و با اینکه در مهارت و استادی آنها در انجام هیپنوتیزم شکی نداریم اما بدلیل بعضی از اظهارنظرهای غیر علمی و برخی ادعاهای حساسیت برانگیز و دخالت بی حد و حصر گروهی از آنها در امور پزشکی باعث گردید که جامعه پزشکی ایران به طور غالب دیدگاه منفی نسبت به هیپنوتیزم پیدا کرده که البته کاهلی پزشکان و دانش آموختگان علوم پزشکی در فراگیری این علم و انجام تحقیقات در این زمینه هم قابل کتمان نیست . به بیان دیگر اینکه هیپنوتیزم در ایران فعلا وضعیتی دارد که حدود 50 سال قبل در مغرب زمین مطرح بود . بحث و جدلهایی که در آن زمان در اروپا تقریبا به نفع هیپنوتیزم خاتمه یافته و با اظهار نظرها و تلاشهای نامدارانی چون اریکسون و هیلگارد ، به روش علمی و به صورت مستدل ، هیپنوتیزم جایگاهی آکادمیک یافته ، بدلیل روند نامناسبی که هیپنوتیزم مدرن در چند دهه گذشته در کشور ما طی کرده ، متاسفانه وضعیت فعلی اصلا" مطلوب نیست . البته با تشکیل شدن انجمن های علمی متعدد و نیز برگزاری دوره های آموزشی کلاسیک توسط مراکز معتبری چون سازمان نظام پزشکی ایران در طی دو دهه قبل ، وضعیت بهتری را نوید می دهد ، اما فکر می کنم تا رسیدن به جایگاه مطلوب هنوز راه زیادی مانده است .
در بین هیپنوتیزور های حرفه ای ایران چند نفر نقش فعالتری داشته اند نظیر آقایان کابوک ، الماسیان ، فریور و .... که در این میان فکر میکنم ، با نام کابوک بیشتر آشنا باشید . آقای شعبان طاووسی متخلص به کابوک ، هیپنوتیزم را نزد افرادی چون هاری آرونز فرا گرفت . آرونز از معروفترین و علمی ترین هیپنوتیزورهای حرفه ای معاصر آمریکاست . وقتی کابوک به ایران بازگشت ، اگر چه به دلیل برپایی جلسات متعدد نقش مهمی در معرفی هیپنوتیزم به جامعه ایرانی ایفا نمود اما برخی اظهار نظرهای نه چندان علمی و اتخاذ روشهایی که چندان به مصلح نبود ، با توجه به اعتباری که در بین مردم یافته بود باعث بروز عقایدی گردیده که اصلاح آن با اینکه سالها از مرگ کابوک می گذرد ، هنوز کار راحتی نیست .البته منظور از بیان این موضوعات نقد عملکرد است و نقش مثبت کابوک در معرفی هیپنوتیزم به هیچ وجه قابل کتمان نیست و عقایدی هم که ذکرش به میان آمد فقط کار او نبوده بلکه در واقع اینها اعتقاداتی است که حداقل از زمان مسمر به صورت جدی در این حوزه مطرح بوده و خیلی ها این اعتقادات را متعصبانه بیان می دارند ولی آنهایی که شناخته شده تر هستند و صاحب جایگاه شده اند مسئولیت سنگین تری دارند . نقش آنها همانقدر که می تواند موثر باشد ، می تواند مخرب هم باشد . ولی چون مطمئنا" هیچ تعمدی در بین نبوده ، و آنها صرفا" عقایدشان را بیان می کردند ، بایستی به کارهای مثبتشان قدر نهاد . ولی کاش این گونه افراد ، به محدوده خود رضایت می دادند و امور پزشکی و روانپزشکی و مسائل تخصصی روانشناسی را به اهلش واگذار می کردند تا باعث برانگیخته شدن حساسیت منفی جامعه علمی نگشته و وقفه ای در روند پیشرفت هیپنوتیزم و خدشه ای به حرمت این علم مقدس وارد نمی شد .
به هر حال واقعیتی اجتناب ناپذیر این است که در چند دهه گذشته هیپنوتیزم توسط هیپنوتیزورهای حرفه ای به مردم جامعه ما شناسانده شده و بسیاری از آنها نقش شایان توجه و خدمات ارزشمندی ارائه داده اند . از حدود دو دهه قبل نیز توجه جامعه پزشکی به هیپنوتیزم در حد قابل ملاحظه ای ، افزایش یافته و برگزاری کلاسهای آموزشی توسط نظام پزشکی ، تشکیل چند انجمن علمی ، انتشار کتابهای نسبتا" جامع و .... نوید از آینده ای بهتر می دهد اما هنوز آنقدر اطلاعات مردم جامعه ، حتی قشر تحصیلکرده ، در این مورد کم است که بسیاری از آنها تفاوت هیپنوتیزم را با مسایلی همچون انرژی درمانی و .... نمی دانند .
هیپنوتیزم علمی معتبر ، قدیمی ، اصیل و موثریست که به عنوان اصلی ترین تکنیک دستیابی به ضمیر ناخودآگاه ، و نیز به عنوان یک روش کم عارضه و موثر پزشکی و علمی که به دلیل آمیختگی آن با عرفان ، ادبیات و هنر و ارتباط آن با روان انسان جایگاه والا و مستقل خود را داراست و در میان خیل طرفداران آن ، من هم سعی دارم با کمک دوستان ، برای معرفی علمی آن به جامعه جوان و پویا و جویای دانش مملکتم گامی بردارم و ادای وظیفه نمایم .
همتم بدرقه راه کن ای طایر قدس *** که درازست ره مقصد ومن نوسفرم
ای نسیم سحری، بندگی من برسان *** گو فراموش مکن وقت دعای سحرم
