نبض شاه تور

گفتگو با با امیر توسلی، آهنگساز سریال مختارنامه

یکی از ویژگی‌های سریال مختارنامه که نظر مخاطب را به خود جلب کرده موسیقی متن و تیتراژ آن است که به واسطه الهام گرفتن از نواهای عاشورایی و مذهبی، حس و حال خاصی به این سریال بخشیده و همچون لالایی نهفته…

موسیقی مختارنامه بیان حماسه فروخورده تاریخ است
یکی از عناصر و مولفه‌هایی که در شکل‌گیری یک سریال تاریخی و ماندگاری آن در حافظه هنری مخاطب نقش دارد بدون شک موسیقی متن آن است. اگرچه هنرموسیقی تعامل نزدیکی با هنر سینما داشته، اما حجم و نقش این همکاری در ساخت پروژه‌های تاریخی بیشتر و پررنگ‌تر است.

هنوز هم بهترین موسیقی متن فیلم‌هایی که به یک خاطره و نوستالژی بدل شده‌اند مربوط به آثار تاریخی است. در کشور خودمان هم موسیقی متن سریال‌های تاریخی مثل سربداران، افسانه سلطان و شبان، هزاردستان و سریال امام علی(ع) از حافظه تاریخی مردم پاک نشده و شنیدن آن همچنان لذت‌بخش بوده و به نغمه‌های ماندگار بدل شده‌اند.
یکی از ویژگی‌های سریال مختارنامه که نظر مخاطب را به خود جلب کرده موسیقی متن و تیتراژ آن است که به واسطه الهام گرفتن از نواهای عاشورایی و مذهبی، حس و حال خاصی به این سریال بخشیده و همچون لالایی نهفته در آن دلنواز و دلنشین است.
در این موسیقی حزن و اندوهی موج می‌زند که برساخته قصه و قهرمان آن است و موقعیت تاریخی و مذهبی داستان را در ملودی و نغمه‌هایش بازنمایی می‌کند.
برای درک و شناخت بیشتر موسیقی مختارنامه با امیر توسلی، موسیقیدان و آهنگساز این سریال به گفت‌وگو نشستیم به این امید که خواندن مصاحبه بتواند به شما کمک کند تا از شنیدن موسیقی مختارنامه بیشتر لذت ببرید.

شاید اولین سوالی که درباره موسیقی متن یک سریال تاریخی به ذهن بیایید این باشد که ساخت موسیقی برای یک ژانر تاریخی چه تفاوت‌هایی با آهنگسازی برای یک کار روتین و معمولی دارد؟ به این معنی که لحن و ملودی موسیقی اثر تاریخی برآمده از چیست؟ از قصه‌ای که روایت می‌شود، شرایط و فضای تاریخی قصه یا شخصیت و قهرمان داستان؟ در نهایت این‌که چه مولفه‌ها و شاخص‌هایی در خلق یک موسیقی برای اثر تاریخی نقش دارند؟
واقعیت این است که یک اثر تاریخی یک وجه مشترک با همه انواع ژانرهای سینمایی دارد و آن هم زمان است. وقتی قرار است برای یک فیلم روز، موسیقی بسازی بالطبع از موسیقی زمان حال تاثیر می‌گیری و زمانی که برای یک کار تاریخی آهنگسازی می‌کنی از برخی نشانه‌هایی مثل تاریخ و زمان وقوع قصه، قومیت، جغرافیا و شرایط فرهنگی آن الهام می‌گیری. البته وقتی وارد جزییات قصه می‌شوی نشانه‌های دیگری متناسب با موقعیت داستان نیز به این موارد اضافه می‌شوند که در شکل‌گیری موسیقی فیلم تاثیر می‌گذارند.

سایت پاتوق??: ساخت موسیقی مختار چقدر مبتنی بر تحقیقات تاریخی صورت گرفته است؟ بدین معنی که آیا شما برای ساخت این اثر به مطالعه منابع تاریخی درباره موسیقی آن دوره هم پرداختید؟ مثلا این‌که در آن دوره چه نوع موسیقی رایج بوده یا از چه نوع سازهایی استفاده می‌شده است. آیا اصلا در آن دوره موسیقی خاصی وجود داشته است؟
بله، در آن دوره هم موسیقی وجود داشته اما نه به شکل تصویری که امروزه از موسیقی داریم. اساسا تاریخ پیدایش موسیقی به زمانی برمی‌گردد که انسان، صوت را کشف و درک می‌کند. در مختارنامه از آنجا که با یک قصه تاریخی ـ مذهبی مواجه بودیم برخی نشانه‌های دینی و مذهبی نیز در شکل‌گیری موسیقی آن لحاظ می‌شوند. واقعیتش این است که من در ساخت موسیقی مختارنامه خیلی به این سمت نرفتم که در آن زمان چه نوع موسیقی‌ای باب بوده یا چه سازهایی مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند. ممکن است برداشت‌هایی از جغرافیا و تاریخ قصه دخالت داشته، اما شکل پردازش آن امروزی است.

این سوال را به این دلیل مطرح کردم که موریس ژار، سازنده موسیقی فیلم محمد رسول‌الله(ص) برای ساخت موسیقی این فیلم مدتی را در عربستان و بیابان‌های لیبی زندگی کرد تا بتواند از تجربه زیستن در این محیط برای ساخت موسیقی فیلم الهام بگیرد و به حس و حالی از فضای جفرافیایی و تاریخی آن دوره برسد. آیا چنین تجربه‌ای برای شما هم اتفاق افتاده است؟
واقعیتش این است که موریس ژار یک انسان فرانسوی است که آشنایی زیادی با جنس موسیقی شرقی و عربی نداشته، لذا برای این‌که با این نوع از موسیقی و بافت فرهنگی و جغرافیایی آن آشنا شود مدتی را در صحراهای لیبی زندگی می‌کند که تا چندین ماه هم به طول می‌کشد، اما به نتیجه‌ای نمی‌رسد و حتی از همکاری با این فیلم و ساخت موسیقی آن انصراف می‌دهد، ولی وقتی داشت برمی‌گشت صدای اذانی را می‌شنود که از ملودی آن الهام می‌گیرد و دوباره برمی‌گردد و کارش را شروع می‌کند و ماحصلش همان موسیقی معروف فیلم محمد رسول الله(ص) می‌شود. قیاس موریس ژار با آهنگسازهایی مثل ما که در این جغرافیا و تاریخ متولد شده‌ایم و رشد کرده‌ایم مقایسه درستی نیست. به هر حال ما با هویت و بافت این موسیقی آشنا هستیم و با آن بزرگ شده‌‌ایم. البته زمانی که ساخت یک موسیقی پیش می‌آید طبیعتا به یک مساله تخصصی تبدیل می‌شود و نیازمند به تحقیقات جزئی‌تری است. اما آن الهام گرفتنی که برای موریس ژار اتفاق افتاده برای من اتفاق نیفتد، چون آن حس و حال و آشنایی با این جنس از موسیقی در حافظه تاریخی و ضمیر ناخودآگاه من از قبل وجود داشت و با آن غریبه نبودم.

یعنی چیزی به عنوان الهام گرفتن در ساخت موسیقی مختارنامه را تجربه نکردید؟
چرا. من از موسیقی مقامی ایرانی و بخش‌هایی از موسیقی عربی، تعزیه‌ها و نوحه‌ها الهام گرفتم. اما بافت و ساختار آن را تغییر دادم تا متناسب با آهنگی که برای این کار طراحی کردم، شود. به هر حال در شکل‌گیری این موسیقی، الهامات و احساسات شهودی در کنار آگاهی و دانش موسیقی نقش موثری داشتند.

اگرچه مختارنامه قصه یک شخصیت عرب را روایت می‌کند و بافت و جغرافیایی کار به این منطقه مربوط می‌شود، اما به نظر می‌رسد موسیقی این سریال خیلی لحن و نغمه عربی ندارد و بیشتر متاثر از موسیقی جنوب ایران است.
البته موسیقی جنوب ایران به‌واسطه نزدیکی جغرافیایی و فرهنگی به کشورهای عربی، سنخیت و شباهت زیادی به آن دارد، اما به شکل مطلق از موسیقی جنوبی استفاده نکردم. اساسا موسیقی مختار بشدت متاثر از موقعیت قصه و شرایط تاریخی آن است. مثلا زمانی که قصه در مکه می‌گذرد بافت موسیقی بیشتر عربی می‌شود و از سازهای عربی استفاده شده است، اما وقتی قصه در عراق و کوفه روایت می‌شود جنس موسیقی و نوع سازها تغییر می‌کنند. اساسا من سعی کردم هم بر اساس شخصیت‌های قصه و هم موقعیت جغرافیایی قصه، جنس و لحن موسیقی را تنظیم کنم. (منبع : سایت پاتوق?? دات کام) آقای میرباقری هم بر این مساله خیلی تاکید داشتند. واقعیتش این است که من خیلی به سازبندی در خلق و تنظیم این موسیقی توجه نکردم و امروزه در موسیقی فیلم، تفکیک سازی صورت نمی‌گیرد. بر این اساس برای این‌که حس و حال یک موسیقی و نغمه عربی در مخاطب ایجاد شود لزوما از سازهای عربی استفاده نمی‌شود، هرچند نشانه‌های موسیقی این جغرافیا لحاظ می‌شود.

در موسیقی این سریال علاوه بر المان‌های جغرافیایی که متاثر از سرزمین اعراب است از برخی مفاهیم و انگاره‌های دینی و ارزش‌های معنوی نیز الهام گرفته شده که به یک سرزمین خاص محدود نمی‌شود و سویه عام‌تری دارد. من از صحبت‌های شما چنین برداشت می‌کنم که در ساخت موسیقی این کار به موقعیت ایدئولوژیک و دینی مختار به عنوان قهرمان قصه نگاه شده است نه صرفا ملیت و جغرافیای آن. به عبارت دیگر، برخی مفاهیم و انگاره‌های مذهبی و انسانی که در قصه مختار وجود داشته در شکل‌گیری موسیقی سریال لحاظ شده و چه بسا بیش از عناصر دیگر متاثر از این وجه داستان بوده است.
دقیقا همین‌طور است. ما مبنایی که برای این موسیقی در نظر گرفتیم مبتنی بر مفاهیم و معانی معنوی نهفته در قصه است. در واقع مختارنامه یک موسیقی معناگرا دارد. به عنوان مثال وقتی امام حسن(ع) وارد شهر مدائن می‌شود شکل موسیقی خیلی سوزناک است و آوای سلو انسانی در آن پررنگ است. در حالی که شاید این انتظار وجود داشت وقتی امام حسن(ع) وارد این شهر و در واقع قصه می‌شود موسیقی پرشکوه و حماسی نیست. اما آنچه در این موقعیت اهمیت داشت و مدنظر کارگردان و قصه بود تنهایی امام حسن(ع) در آن موقعیت تاریخی بود. لذا موسیقی‌اش نیز متناسب با این مفهوم شکل گرفت و ساخته شد. کل موسیقی مختارنامه براساس همین نگرش صورت‌بندی شده است؛ البته ممکن است کلیشه‌های ذهنی ما در ارتباط با موسیقی با این شکل از آهنگسازی همخوانی نداشته باشد، اما این بدین معنی نیست که کلیشه‌ها و توقعات از موسیقی سریال غلط است. نگاه ما به موسیقی مختارنامه براساس مفهوم و معنایی است که در دل قصه وجود دارد. در واقع هدف موسیقی است که محتوا و ساختار درونی آن را مشخص می‌کند. آقای میرباقری هم تاکید داشتند که موسیقی سریال بیش از هرچیز باید بتواند معانی و مفاهیم داستانی را منعکس کرده به مخاطب منتقل کند.

پس این سوز و گداز و حزنی که در این موسیقی وجود دارد برآمده از همین نگرش و موقعیت انسانی قهرمان داستان است؟
دقیقا. البته این محزون بودن در تمام قسمت‌های سریال و قطعه‌های موسیقی متن وجود ندارد. در بعضی قسمت‌ها ضرورت داشت موسیقی به گونه‌ای باشد تا تماشاگر از لحاظ حسی تحریک شود و به وجد بیاید یا در صحنه‌های جنگی، لحن موسیقی حماسی شود. لذا در این بخش ها، موسیقی از حالت حزن خارج شده و متناسب با موقعیت قصه تغییر می‌کند.

سایت پاتوق ?? : این مساله موجب نمی‌شود تا یکدستی و انسجام ساختاری موسیقی مخدوش شود و هویت یگانه آن از بین برود؟ مثلا ما دست کم با ? نوع لحن و نغمه موسیقایی در مختارنامه مواجه هستیم. یکی تیتراژ ابتدایی سریال، دوم موسیقی مربوط به متن قصه و سوم موسیقی تیتراژ پایانی. آیا این به معنی چندپار‌گی در موسیقی متن نیست؟
من خیلی تلاش کردم تا این اتفاق نیفتد و یکدستی اثر حفظ شود. ببینید این سریال یکی از بزرگ‌ترین سریال‌های تاریخی است که تاکنون در تلویزیون ما ساخته شده و به همین دلیل حجم موسیقی آن هم خیلی بالاست. در نتیجه به تناسب و تناوب باید گونه‌های مختلف موسیقی را به کار می‌گرفتیم تا بتوانیم از پس این حجم از داستان و مفاهیم آن بربیاییم. این امکانپذیر نیست که در یک فرم موسیقایی بتوان این همه مفاهیم و معانی را گنجاند و به مخاطب منتقل کرد. مثل این می‌ماند که شما بخواهید با چهار پنج کلمه یک قصه تعریف کنید. در واقع به ابزارها و امکانات بیشتری نیاز است تا یک اثر هنری خلق شود. در موسیقی نیز مقام‌ها، گوشه‌ها، بافت‌های مختلف موسیقایی و… ابزارهایی هستند که به آهنگساز کمک می‌کنند تا حجم بالای مفاهیم قصه را پوشش دهد. من سعی کردم یک زنجیر مشترکی بین اشکال مختلف موسیقی که استفاده می‌کنم وجود داشته باشد. یعنی از یک بافت موسیقی، قطعات گوناگونی ساخته می‌شود که ماهیت مشترکی دارند. به عبارت دیگر، شما یک‌سری المان‌های مشترکی دارید که این تنوع فرمی را در یک صورت واحد شکل می‌دهد و انسجام می‌بخشد. در واقع سعی کردم قطعات متنوع موسیقی مختارنامه، علی‌رغم وجه افتراقی‌ای که با هم دارند، ماهیتی مشترک داشته باشند و مخاطب احساس کند همه این قطعات متعلق به یک آهنگ و موسیقی است.

مختارنامه و موقعیت قهرمان آن از حیث دراماتیک دارای ? وجه حماسی و تراژدی است که به نظر می‌رسد این ? سویه ماجرا به شکل متوازنی در موسیقی سریال لحاظ نشده و وجوه تراژدی و سوزناک بودن آن بیش از وجوه حماسی آن است. تا نظر شما چه باشد؟
آقای میرباقری اولین جمله‌ای که به من درباره موسیقی مختارنامه گفتند این بود که مختارنامه یک حماسه و فریاد فروخورده تاریخی است. بغض و فریاد فروخفته‌ای که صدایش محزون و سوزناک است و موسیقی سریال باید بتواند این موقعیت را بازتاب دهد. برداشت من از این تعبیر شاعرانه آقای میرباقری همان چیزی است که شما در موسیقی مختارنامه می‌شنوید. با این‌که قصه مختار یک داستان حماسی و پرشور است، اما این حزن معنوی بر روح موسیقی اثر حاکم است. مثلا وقتی مختار فارس شامی را در جنگ با سپاه شام می‌کشد علی‌رغم این‌که یک تجربه باشکوه و پیروزمندانه است، اما در عمق آهنگ یک غم و حزنی وجود دارد که خیلی ملموس است. یک عامل مهم این لحن به ارتباط عمیق و مستقیم قیام مختار به قصه کربلا برمی گردد که یک تراژدی سوزناک است.

یکی از ویژگی‌ها و شاید تفاوت‌های مختارنامه با سریال امام علی(ع) حضور پررنگ و حجیم صحنه‌های نبرد و جنگ است. آیا این موقعیت‌های جنگی در شکل گیری موسیقی مختارنامه هم تاثیر داشته است؟ همان‌طور که موسیقی این سریال تحت تاثیر مفاهیم و معنویت قصه بوده است.
به هر حال صحنه جنگ، جنگی است و نیازمند این‌که از برخی نشانه‌های موسیقایی خاص و کلیشه‌ای در این بخش‌ها استفاده شود. جنگ در مختارنامه یکی از عواملی است که در فراز و فرود موسیقی آن تاثیر داشته است.نازپاتوق

سایت پاتوق   ?? دات کام : موسیقی متن کارهای تاریخی تا چه حد باید تداعی کننده قصه و قهرمان آن باشد؟ مثلا در فیلم محمد رسول‌الله(ص) وقتی نغمه اصلی موسیقی نواخته می‌شود جایی است که پیامبر در آن موقعیت قرار گرفته و چون در این فیلم ما چهره پیامبر را نمی‌بینیم گویی موسیقی جایگزین آن می‌شود و مخاطب حضور پیامبر را احساس می‌کند.
همان‌طور که خودتان اشاره کردید ما در آن فیلم چهره پیامبر را نمی‌بینیم و موسیقی به نوعی جایگزین قهرمان داستان می‌شود. اما در اینجا چهره مختار قابل رویت است. با این حال در مختارنامه به طور مشخص برای چند شخصیت داستان، قطعه و تم خاصی ساخته شده است از جمله خود مختار. یعنی در جاهایی که لزوم استفاده از آن تم وجود داشته باشد از آن استفاده می‌کنیم و معمولا در آن موقعیت‌ها، مختار حضور دارد. وقتی قرار است اتفاقی برای مختار بیفتد یا مفهوم و پیام خاصی از زبان وی بیان شود از این تم استفاده شده است. همچنین ابن زیاد، عمره و کیان نیز تم‌های مخصوص خود را دارند، یعنی شخصیت‌هایی که در روند قصه تاثیر زیادی دارند.در واقع ما شاهد موسیقی مبتنی برشخصیت‌پردازی هستیم.

یعنی شخصیتی مثل کیان که یک فرد ایرانی است آیا برای او از موسیقی و تم ایرانی استفاده شده است؟
دقیقا همین‌طور بوده. تم موسیقی مربوط به شخصیت کیان کاملا ایرانی است؛ مثلا در جاهایی که کیان در حال نبرد و حماسه است از ضرب زورخانه‌ای استفاده شده که یک ساز ایرانی است. به‌طور کلی بافت ملودی مربوط به شخصیت کیان مبتنی بر موسیقی ایرانی است.

برخی معتقدند موسیقی خوب در یک اثر سینمایی آن است که شنیده نشود. شما با این نظر موافقید؟
نه، برعکس معتقدم موسیقی باید شنیده شود، ولی نباید جدای از تصویر و قصه باشد. مگر در جاهایی که موسیقی در مقام یک کاراکتر در پیشبرد قصه تاثیرداشته باشد. یعنی در جاهایی که موسیقی بیش از تصویر می‌تواند در انتقال یک معنا موثر باشد. اما به طور کلی موسیقی باید با ساختار درام درهم تنیده باشد تا موثر واقع شود.

یکی از دوستانم می‌گفت موسیقی سریال امام علی(ع) را می‌شود با دهان تقلید کرد، اما موسیقی مختارنامه را نمی‌شود با دهان تکرار کرد و این را دلیلی بر ضعف کار می‌دانست. نظر شما در این باره چیست؟
فکر می‌کنم این به توانایی شخصی افراد بستگی دارد. بعضی‌ها موسیقی مختارنامه را هم می‌توانند با دهانشان بزنند. به نظر من مهم آن است که موسیقی مختارنامه، شنونده را به یاد این سریال بیندازد و این موسیقی چنین قابلیتی را دارد.

یکی از ویژگی‌های این کار، استفاده از موسیقی محلی و فولکلوریک است. مثل تصنیفی که به زبان جنوبی خوانده می‌شود یا لالایی علی اصغر(ع). چه شد از این تمهید استفاده کردید؟
وقتی با طیف گسترده‌ای از معنی و قصه طرف هستیم باید از همه ایده‌ها و ابزارهای موجود استفاده کنیم. در ضمن این سریال اگرچه قصه ایرانی ندارد، اما یک سریال ایرانی است و طبیعی است که از موسیقی بومی خودمان استفاده کنیم. موسیقی مقامی و فولکلوریک ما واجد ظرفیت‌های زیادی در بارنمایی مضمون قصه بود و ما هم از آن استفاده کردیم.

ضمن این‌که از ارکستر سمفونیک هم در فرازهایی از موسیقی مختارنامه استفاده شده است. درست است؟
شکل اجرایی موسیقی مختارنامه به این صورت است که هرچه به قیام مختار نزدیک می‌شویم حجم ارکسترال موسیقی بزرگ‌تر می‌شود. مثلا در قسمت ?? یک ارکستر حدود ???نفره موسیقی را اجرا کردند. منبع : نازپاتوق دات کام. این بستگی به موقعیت و اهمیت آن سکانس دارد که مشخص می‌کند در کجاها از ارکستر سمفونیک استفاده کنیم.

ظاهرا موسیقی مختارنامه به این شکلی که الان می‌شنویم نسبت به قسمت‌های اولیه دچار تغییراتی شده و چیزهایی به آن اضافه شده است.
به موسیقی چیزی اضافه نشد، اما از قسمت چهارم به بعد تیتراژ مختارنامه یک تغییر جزیی کرد و در واقع یک ملودی جایگزین ملودی دیگری شد. مهم‌تر از همه، خواننده تیتراژ عوض شد و آقای اکبر سلطانی که از موسیقیدان‌های بومی برجسته شاهرود هستند این ترانه را خواندند.

اما درباره آن نوحه لالایی حرف و حدیث‌های زیادی در مطبوعات و محافل مجازی صورت گرفت مبنی بر این‌که حق کپی رایت رعایت نشد و خواننده این قطعه اعتراض و شکایت کرده است. ماجرا از چه قرار بود؟
با این‌که اولین مصاحبه من درباره موسیقی مختارنامه است، اما درباره این موضوع بارها صحبت کرده‌ام. به نظر من این یک جریان انحرافی بوده که نمی‌دانم بانیان آنچه هدفی را دنبال می‌کردند! ببینید حق استفاده از این اثر برای من محفوظ بوده است چه به شکل حقوق مادی، چه حقوق معنوی. این یک اثر منتشر شده است و من قطعه را وقتی مشغول مرحله تحقیق بودم پیدا کردم و آن را به صورتی که در تیتراژ مختارنامه می‌شنوید پردازش کردم، چون اصل نغمه به این شکل نبود. ببینید وقتی اثری منتشر می‌شود شرکت منتشرکننده آن اثر به عنوان مالک قانونی‌اش شناخته می‌شود. من با صاحب قانونی این قطعه موسیقی مذاکره کرده و به توافق رسیدم. در ضمن آواهای این کشور متعلق به همه است و کسی نمی‌تواند ادعا کند یک آوای بومی متعلق به شخص خاصی است.

رضایت خواننده این قطعه در توافق مهم نبود؟
ببینید خواننده این اثر، حقوق خود را از ناشراثر قبلا دریافت کرده است و شرکت منتشرکننده اثر به عنوان مالک حقوقی و معنوی آن طبیعتا حق استفاده از آن اثر را دارد و در این زمینه با مولف اثر در قراردادی که می‌نویسند به توافق رسیده است. وقتی من مجوز استفاده از این قطعه را از شرکت صاحب اثر می‌گیرم یعنی از تمام کسانی که در این اثر سهم داشته‌اند، اجازه گرفته‌ام. در واقع خواننده این قطعه حق استفاده از اثر را به شرکت منتشرکننده آن واگذار کرده است و من برای استفاده با مالک نشر این اثر طرف هستم نه مولف آن. در ضمن خواننده این قطعه اصلا شکایتی نکرده بود و من در ارتباط تلفنی با وی متوجه شدم اساسا در جریان این اخبار و شایعاتی که شکایتی اتفاق افتاده است نبود! نمی‌دانم این شایعه چگونه و با چه نیتی در جامعه منتشر شده است. وگرنه من خودم یک آهنگسازم و از قواعد و قوانین نشرآثار بی‌اطلاع نیستم. در توافق کتبی‌ای که بین من و صاحب اثر انجام شده، به شکل قانونی حق استفاده از این قطعه به من واگذار شد.

ساخت موسیقی مختارنامه از چه زمانی آغاز شد؟ چون به هر حال ساخت این سریال ? سال طول کشید. شما از چه زمانی وارد پروژه شدید؟
من تقریبا از پنج شش ماه آخر تصویربرداری مختار در شاهرود سر صحنه مختارنامه حضور داشتم و مقدمات ساخت و شکل‌گیری موسیقی مختارنامه از همان زمان صورت گرفت و البته همچنان هم ادامه دارد. به این نکته هم اشاره کنم همان‌طور که سریال مختارنامه برای اولین بار در این حجم و سطح اتفاق افتاده، سعی کردم شکل موسیقی سریال هم برای اولین بار تجربه شود. به عنوان مثال حجم موسیقی مختارنامه در همین قسمت‌هایی که پخش شده حدود ? برابر کل موسیقی سریال امام علی(ع) است. یعنی حجم زمانی و حجم ارکستری آن بسیار گسترده است که البته دلیل اصلی آن به بافت و ساختار خود سریال برمی‌گردد. یعنی تعداد ملودی‌هایی که در این سریال استفاده شده به دلیل تعدد شخصیت و قصه بسیار بالاست. شکل‌های مختلفی از ملودی و سازبندی‌هایی که در این پروژه صورت گرفته، بسیار گسترده است.

در شکل‌گیری موسیقی مختارنامه چقدر با آقای میرباقری به عنوان کارگردان سریال در تعامل بودید و آیا با توجه به این‌که ایشان موسیقیدان نیستند، می‌توانستید به درک مشترکی از کار برسید؟
اتقاقا آقای میرباقری شناخت خوبی از موسیقی دارند. به این معنی که درک و دریافت درستی از موسیقی و کارکردهای آن دارند. به هر حال آقای میرباقری به عنوان سازنده این سریال به دنبال برخی معانی و مفاهیم خاصی بودند تا قطعه‌ای که من می‌سازم بتواند بازگوکننده شنیداری و موسیقایی آن مفاهیم باشد یا آن حسی را که متناسب با موقعیت داستانی باید ایجاد شود از طریق موسیقی خلق شود. در واقع زبان برخورد من با داوود میرباقری در ارتباط با موسیقی این کار، زبان معنا بود. یعنی ایشان موقعیت معنایی سکانس‌ها را برایم تشریح می‌کردند و این‌که از موسیقی آن صحنه چه چیزی باید احساس شود. من هم بر اساس آنچه ایشان ترسیم می‌کردند، قطعات را می‌ساختم.

چگونه این تفاهم ممکن می‌شود؟ به هر حال موسیقی یک هنر انتزاعی است که حالا قرار است در ارتباط با یک واقعیت انضمامی و تاریخی شکل بگیرد.
درست است. موسیقی یک هنر انتزاعی است. در نتیجه مفهومی را به شکل ذهنی سر و سامان می‌دهد. در این سریال هم وقایع تاریخی واجد یک‌سری مفاهیم و معانی هستند که موسیقی آن مفاهیم را برجسته و پردازش می‌کند تا بتواند آن عینیت تاریخی را به واسطه این اصوات بازسازی کند.

زمانی که خودتان موسیقی مختارنامه را می‌شنوید چه احساسی دارید؟
احساس اضطراب، چون نگران هستم که کار خوب شده است یا نه و این‌که موسیقی به درستی شنیده و درست پخش شود. من هنوز موفق نشده‌ام آن جنس لذتی که از تماشای سریال دارم از موسیقی آن هم داشته باشم.

چه زمانی ساخت موسیقی مختارنامه به پایان رسید؟
هنوز به پایان نرسیده است و هنوز ما در حال ساخت موسیقی مختارنامه هستیم. در واقع نیمی از موسیقی این سریال باقی مانده که در حال ساخت آن هستیم. یعنی در آینده و در قسمت‌های بعدی مخاطبان، ملودی‌ها و قطعات جدیدتری از موسیقی مختارنامه را خواهند شنید. یکی از تفاوت‌های موسیقی مختار با سریال‌های دیگر در همین است که موسیقی هر قسمت برای همان قسمت بازسازی و اجرا می‌شود. نه این‌که لزوما تم‌های جدیدی به آن اضافه شود اما شکل پردازش آن با قسمت قبلی متناسب با قصه و موقعیت درام فرق می‌کند.

یعنی این سریال تقریبا ?? قطعه ملودی دارد؟
شاید بهتر باشد بگوییم ???? قطعه! چون در هر قسمت چندین ملودی و تم مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. البته این حجم زیاد موسیقی با توجه به نیاز دراماتیکی قصه تناسب منطقی دارد.