مشارکت مردان در بهداشت باروری
« ... فدارها علی کلّ حال و احسن الصحبه لها فیصفو عیشک »
با همسرت در همهحال مدارا کن و با او به نیکی معاشرت کن تا زندگی باصفا و سرشار از محبت داشته باشی. (حضرت علی (ع))
مشارکت مردان در بهداشت باروری
زنان در طول دورهی زندگی خود از زندگی جنینی تا یائسگی در مقام فرزند، خواهر و همسر یا در مقام عضوی از اجتماع به دلیل شرایط زیستی، فیزیولوژیک زنان مسائل و مشکلات ویژهای را متحمل میشوند و دشواریهای بسیاری را به دوش میکشند. مشکلات بهداشتی و پزشکی زنان در کنار سایر دشواریها که به دلایل خاص فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در جوامع مشابه جامعه ما بر زنان تحمیل میشود مسائل زنان را به عنوان یکی از مهمترین مسائل اجتماعی مورد توجه صاحبنظران و جامعه شناسان قرارداده است. باید توجه داشت علیرغم آنکه در برخی از جوامع برای برخی از مشکلات زنان دلایل اعتقادی، مذهبی مطرح میشود، دین مقدس اسلام سرشار از آموزههایی است که بر حمایت از زنان و مشکلات خانوادگی و اجتماعی آنان تأکید دارد.
خطرات بسیاری زنان را در سراسر دنیا تهدید میکند، همهساله حدود 580 هزار زن در سراسر دنیا به علت بسیاری مورد خشونت و آزار واقع میشوند. زنان بسیاری مورد تجاوز جنسی قرار میگیرند. زنان بسیاری در تمام دنیا یکتنه و بدون سرپرست، زندگی خود و فرزندان خود را اداره میکنند. هنوز زنان بسیاری از حاملگیهای متعدد ناخواسته رنج میبرند. هنوز زنان زیادی به اجبار در سنین بسیار پایین ازدواج میکنند و در سنین زیر 20 سال حامله میشوند. هنوز زنان بسیاری در سراسر دنیا علیرغم مخاطرات برخی روش های زنانه پیشگیری از بارداری به تنهایی مسئولیت پیشگیری از حاملگی را به عهده میگیرند. زنان هنوز از حقوق خود آگاه نیستند.
این توصیف مختصری را از وضعیت نه چندان دلپذیر زنان در سراسر دنیاست.
ابعاد تمامی مشکلات فوق وقتی فاجعهآمیز میشود که مردان بهطور غیر منصفانهای به هیچیک از این مسائل در سطوح تصمیمگیری، در فعالیتهای شغلی و در زندگی خانوادگی توجهی نشان ندهند. از همینجاست که مسئله مشارکت مردان در حقوق باروری و رفتارهای جنسی جلوه ویژهای پیدا میکند و در ابعاد زیر مورد توجه قرار میگیرد:
• توجه مردان به نیازها، عقاید و حقوق زنان در زمینه بهداشت باروری در خانواده.
توجه مردان به بهداشت جنسی و رفتار جنسی سالم و بیخطر و مسئولانه. مردان به عنوان کسانی که وامدار زنان هستند ضروری است زنان را در مقام مادرانشان، همسران و فرزندانشان با دیده احترام بنگرند و جایگاه خاص آنان را بدون تبعیض و رجحان پذیرا باشند. این نقش مردان بخصوص در رابطه با همسرانشان بسیار اهمیت دارد و مشارکت آنان در امور مربوط به بهداشت باروری به تقویت روابط درون خانواده و حفظ سلامت زن به عنوان محور خانواده و موجود هستی بخش در کانون خانواده، تربیت صحیح فرزندان و سالم نگه داشتن آنان منجر خواهد شد.
مشارکت مردان در بهداشت باروری شامل موارد زیر است:
• مسئولیت تولید مثل به عنوان یکی از اهداف تشکیل خانواده به عهده زن و مرد است هیچیک از طرفین نباید و نمیتواند از مسئولیت ایجاد یک حاملگی شانه خالی کند. بنابر این همه عواقب، مشکلات و مسائل حاملگی به همان اندازه که به زنان مربوط است به مردان نیز ارتباط دارد و مشارکت آنا را میطلبد.
• در مورد ناباروری نیز وضع بههمین صورت است در 40% موارد نازائی زوجین، مسئولیت وجود نازائی به عهده مردان است. پذیرش این امر توسط مردان تحمل شرایط را برای زوج نابارور آسانتر میکند و از برچسبهایی که منجر به متلاشی شدن خانواده میگردد کاسته میشود. باید توجه داشت که این مسئولیت مردان وقتی علت ناباروری زنانه است نیز به قوت خود باقی است و لازم است مردان با حمایت از زنان نابارور برای حل مشکل ناباروری مشارکت نمایند.
• پیشگیری از بارداری عرصه دیگری است که با مشارکت مردان تقویت میشود در این عرصه مشارکت مردان به معنای حمایت از زنان در پیشگیری از بارداری و استفاده از روشهای مردانه پیشگیری از بارداری است.
• پیشگیری از انتقال بیماریهای آمیزشی به زنان از وظایف مهم مردان و جلوه دیگری از مشارکت آنان است. اگر به هر دلیل آلودگی به بیماری آمیزشی اتفاق افتاد، استفاده از وسایل لازم برای پیشگیری از انتقال بیماری به همسر ضروری است. همچنین وفاداری به همسر، اعتقاد به تک همسری و روابط جنسی سالم از وظایف مردان در این زمینه است.
• مردان حامیان مهم زنان در طول دورهی حاملگی در جهت تأمین نیازهای مادی و روحی و عاطفی هستند. این نقش مردان در سلامت جسمی و روانی مادر و جنین بسیار مؤثر است و سبب استحکام روابط زناشوئی میگردد.
• مردان جایگاه مهمی در حمایت از زنان شیرده در طول دورهی شیردهی دارند. زنان شیرده نیازمند این حمایت هستند. به این ترتیب شیرخوار نیز مورد حمایت پدر قرار میگیرد.
• اعمال خشونت علیه زنان از قبیل تنبیه بدنی، تحقیر، محرومیت از حقوق و اطلاعات، محرومیت از خدمات بهداشتی درمانی و فعالیتهای اجتماعی علاوه بر تبعات بسیار منفی جسمانی برای زنان، همه اعضاء خانواده را در معرض خطر آسیبهای روانی و اجتماعی قرار خواهد داد.
پیامبر اسلام و ائمه اطهار اسوههای بارز خُلق و خوی نیکو و رفتار محبتآمیز نسبت به خانواده بودهاند.
• زنان باید از کمک و مشارکت مردان در ادارهی امور خانواده و تربیت فرزندان بهرهمند شوند و زندگی خانواده از هرجهت با مسئولیت مشترک زوجین اداره شود.
برای تسهیل مشارکت مردان لازم اطلاعات و آموزشهای لازم در زمینه بهداشت باروری بهداشت باروری در اختیار آنان قرار گیرد، تا بتوانند با چشمان باز و اگاهانه در جهت مشارکت گام بردارند. امروزه این مشارکت بسیار کمرنگ و ناچیز است. این امر ریشه در سنتها و عادات و رسوم دارد. برای از بین بردن سنتها و باورهای غلط باید تلاش کرد. این تلاش وظیفه مشترک مردان و زنان در خانواده و اجتماع است.
کتاب بهداشت باروری برای نوجوانان دانشگاه علوم پزشکی سمنان فصل چهارم