نبض شاه تور

امروزه در اکثر کشور های پیشرفته دنیا ، اعتیاد را به عنوان یک واقعیت اجتماعی پذیرفته اند و تلاش می کنند تا توزیع مواد مخدر مورد نیاز بیماران معتاد را از طریق نسخه پزشکان و دارو خانه ها تامین کنند نه این که به دست قاچاقچیان و اعمال آنان بسپارند تا علاوه بر تقلب و افزودن ترکیبات خطر ناک به جای مخدر اصلی ، بزهکاری های اجتماعی و فساد را در جامعه ترویج دهند . در حالی که قاچاقچیان خرده پا برای تامین خرج اعتیاد و کسب درآمد ، در مد ارس و دانشگاه ها به دنبال مشتریان جدید می گرند و روز به روز به تعداد جوانان آلوده اضافه می کنند، توزیع مواد مخدر توسط سیستم داروئی و تحت نظارت دولت و مراجع ذیصلاح مانع بروز ناهنجاری های اجتماعی بیشتر و کنترل معضل اعتیاد خواهد شد .
علنی تر و آشکار تر می گویم . شایسته است تا مسئولان امر و دولت نظیر بعضی از کشورها ، با گروه بندی مواد مخدر در دسته های 1- مخدر های سنگین ( تریاک – شیره – هروئین- مورفین – کوکائین ) 2- مخدر های خطر ناک مصنوعی ساخته شده در لابراتوار ها ( LSD یا اسیدها و ... ) 3- مخدر های سبک ( حشیش – گراس – چرس و ...) با قدرت و شهامت توزیع بعضی از مواد مخدر را در دست گیرند و توسط داروخانه ها یا مراکز شناخته شده و تحت کنترل نیاز چند میلیون بیمار معتاد را تامین کنند. در کنار آن با آموزش صحیح و اصولی در جامعه ، مانع افزایش شمار معتادان و تشویق و ترغیب بیماران معتاد به ترک اعتیاد شوند .
اگر این کار انجام شود ، می توان با ثبت سوابق معتادان و کنترل میزان مصرف آنان و استفاده از روش های ترک اصولی و علمی اعتیاد ، به شکل مطلوب و بدون اعمال زور و قوه قهریه ، جمع کثیری از این چند میلیون معتاد فعلی را در یک مقطع زمانی کمتر از یک سال نجات داد و بیماران معتاد که نیازشان به مواد با قیمت ارزان و تحت کنترل دولت تامین می شود ، دیگر نزد قاچاقچی و مواد فروش نمی روند و نسل این انگل ها نیز برچیده خواهد شد .
یکی از باورهای غلط اجتماعی این است که می گویند معتادان غیرت و اراده ندارند و اگر یک جو اراده در وجود آنان باشد ، اعتیاد خودرا ترک می کنند . این بینش غیرمنصفانه و ضد اخلاق از ذهن کسانی تراوش می کند که هیچ اطلاع و آگاهی از مساله اعتیاد ندارند . بیماران معتاد نظیر سایر انسان ها دارای اراده و غیرت و شرف هستند . اگرچه اعتیاد بعضی از خصلت های انسانی را تضعیف می کند اما به معنای نفی و عدم وجود این صفات در معتادان نیست .
شاید فقر و تنگدستی و مخارج سنگین اعتیاد سبب شود تا اقلیتی از بیماران معتاد به خفت و خواری و ذلت تن در داده و آلوده خلاف کاری ها شوند اما این مساله عمومیت ندارد و اکثریت از این رذایل مستثنی هستند . ترک اعتیاد به یک دانه جو اراده و غیرت نیاز ندارد بلکه شدت عوارض دردهائی که یک بیمار معتاد در حین ترک غیر اصولی تحمل کند ، از توان هر انسان صاحب اراده ای هم خارج است تا چه رسد به بدن تخریب شده یک معتاد .
با این مقدمه ، به روش های ترک اعتیاد به مواد مخدر می پردازیم . آنچه که در این مبحث مطرح می شود شامل اعتیاد به مواد مخدر نظیر تریاک ، هروئین ، شیره ، کوکائین ، مرفین و اکثر مخدر های دارای منشا گیاهی و یا نیمه صناعی است . انواع قرص هائی که دسته ای از معتادان همراه با مخدر های دیگر و یا به تنهائی مصرف می کنند به دلیل عوارض بسیار خطر ناک قطع مصرف آنها ، بطور جداگانه بررسی خواهد شد .
سه روش متداول ترک اعتیاد وجود دارد : 1- ترک اعتیاد با قطع سریع مصرف مواد مخدر بدون استفاده از دارو 2- ترک اعتیاد با قطع سریع مصرف مخدر و استفاده از دارو 3- ترک اعتیاد به روش سنتی با کاهش تدریجی مصرف مواد مخدر .
1- در روش اول ، بیمار به یک باره مصرف مواد را قطع می کند بدون آنکه دارو یا ترکیبی را جایگزین مصرف مواد بکند . به این روش ترک ؛ سقوط آزاد ؛ یا ترک یابوئی گفته می شود . از این جهت آن را ترک یابوئی می گویند که در واقع تحمل عوارض و درد های ناشی از قطع سریع مواد به حدی است که قدرت و توان حیوانی چون یابو را طلب می کند اما بهتر است که به جای این اصطلاح نامانوس ، از واژه ترک سقوط آزاد استفاده شود .
در روش ترک سقوط آزاد به علت قطع مصرف مواد ، مرحله عکس العمل های آشکار که 1 تا 2 هفته طول می کشد بسیار سخت و طاقت فرسا خواهد بود اما نشدنی نیست و کسانی هستند که این عوارض را تحمل می کنند . بزرگترین عیب این روش اینست که یک شوک مخرب جسمی و روحی به بیمار وارد می گردد .
سیستم های تولید مواد شبه افیونی در بدن ، حدود ده ماه زمان نیاز دارند تا باز سازی شوند لذا پس از گذرا نسختی های دو هفته اول ، مشکلات بی خوابی – افسردگی – کم حوصلگی – گریه کردن – کند ذهنی فراموشی تنبلی – عدم میل به زندگی و غیره در بیماران وجود داشته و طی این مدت شخص قادر به کار کردن نیست و یا راندمان کاری مساعدی ندارد . حتی تجویز می کنن دکه در این در این دوره ده ماهه شخص را بیشتر تنها بگذارندو تختخوابش را جدا کنند .در این مدت به علت عدم تعادل جسمی و روانی ، بیمار نباید تصمیمات سرنوشت ساز بگیرد .
شوک مخربی که در این روش به بیمار وارد می شود ، سبب می گردد که بعضی از قسمت های تولید کننده مواد شبه افیونی بدن چه بسا تا آخر عمر هیچ وقت فعال نشود . این مطلب به تائید پروفسور آرتور گایتون رسیده و در عمل ما هم به این تجربه رسیده ایم که بین کسانی که با روش سقوط آزاد ترک کرده اند درصد کمی به مرحله تعادل پایدار می رسند و اکثراً دچار عدم تعادل در دراز مدت هستند و یا به تیک های عصبی دچار می شوند .
2- روش دیگرترک “ شبه سقوط آزاد “ است . بدین ترتیب که پس از قطع فوری مصرف مواد و در طول یک هفته اول ، برای کاهش عوارض و دردهای بیمار از دارو استفاده می شود . این همان روش رایج بین العملی منجمله در ایران و همچنین اگهی های ترک اعتیاد است . به دلیل نادیده گرفتن زمان ده ماه بازسازی سیستم های تولید مواد شبه افیونی در بدن این روش فرق چندانی با روش سقوط آزاد و عوارض حاصل از آن ندارد . مثال علمی آن اینست که در روش روش سقوط آزاد شخص از بالای ساختمان ده طبقه به پائین می پرد ولی در شبه سقوط آزاد کمی تخفیف داده و ازیکی دو طبقه پائین تر سقوط می کند .
3- روش بعدی ترک اعتیاد ، کاهش تدریجی مصرف مواد است که به آن “ ترک سنتی “ گفته می شود و از زمان های قدیم تاکنون مرسوم بوده است . در ترک سنتی ، هر روز مقداری از مصرف مواد مخدر کم می شود تا بتدریج به صفر برسد . مثلاً مقداری تریاک یا شیره را در ظرف آبی حل کرده و سپس به جای مصرف مواد ، روزانه چند پیمانه مشخص از این شربت می خورند و به جای مقدار خورده شده آب می ریزند تا شربت رقیق تر شود .
اگر مقدار مواد مخدر در شربت اولیه طوری انتخاب که ظرف حدود 15 روز مصرف مواد مخدر به صفر برسد در واقع مشابه ترک سقوط آزاد خواهد بود ولی اگر با حجم و مقدار بیشتر شربت عمل کنند به طوری که بیش از 40 روز طول بکشد در این صورت نتیجه بهتری عاید شده و عوارض کمتری به جای می گذارد . عده بسیاری ازبیماران معتاد ، از روش ترک سنتی و کاهش تدریجی مصرف مواد استفاده کرده و نتیجه گرفته اند .
از روش ترک سنتی برای ترک اعتیاد به هروئین نیز می توان استفاده کرد مشروط بر آن که بیمار به مدت 24 الی 48 ساعت از مواد مخدر استفاده نکرده و عوارض خماری آنرا تحمل کند و بعد به جای مصرف هروئین ، از تریاک یا آب شیره استفاده کرده و به تدریج میزان مصرف را کاهش داده و به صفر برساند . سنگین ترین عمل و مصرف بالای هروئین ، پس از 48 ساعت از قطع مصرف مواد با نیم گرم تریاک یا شیره قابل جبران است و البته 3 تا 4 روز طول می کشد تا بدن بیمار با تغییر نوع مواد خودرا تطبیق دهد و معمولاً‌پس از یک هفته ، اوضاع عادی می گردد .
هر یک از روش های ترک سه گانه دارای محاسن و معایبی است . به عنوان مثال روش ترک سقوط آزاد برای کسانی که در ابتدای راه اعتیاد هستند و به طور تفریحی و تفننی از مواد مخدر استفاده می کنند و هنوز سیستم تولید کننده مواد شبه افیونی بدن آنان از کار نیفتاده است خوب جواب می دهد و چه بسا بهترین روش باشد ، اما همین روش برای آن دسته بیماران معتاد حرفه ای که سالیان متمادی به مصرف مواد مخدر با دوز بالا مشغول هستند نه تنها موثر نیست بلکه اغلب عوارض شدید و غیر قابل جبرانی به جای خواهد گذاشت . بعلاوه برای بیمارانی که به کار دائم اشتغال دارند ، استفاده از روش سقوط آزاد میسر نیست چون تا ده ماه نمی توانند کار مثبتی انجام دهند .
و یا در روش شبه سقوط آزاد ، اگر چه مصرف دارو سبب کاهش عوارض عکس العمل های آشکار در بیمار خواهد شد لیکن همین ترکیبات داروئی بعضاً خطرناک تر از خود مواد مخدر می باشند و دسته ای از آنها بسیار اعتیاد آور هستند . مثال واضح آن هروئین است . این ماده مخدر به عنوان دارو برای درمان اعتیاد اختراع و تولید شد اما در عمل خود به اعتیاد خطر ناک تری بدل گردید و یا انواع و اقسام قرص های آرام بخش و مسکن وهمچنین قرص های روان گردان و توهم زا که خود سرانه مصرف می گردد ، باعث رواج اعتیاد به قرص در بین بیماران و بخصوص جوانان شده است .
در اینجا به مسئولان ، دست اندکاران ، خانواده ها و مصرف کنندگان این قبیل قرص ها هشدار می دهیم که عوارض مخرب این قرص ها بدون مجوز پزشک حاذق ، از هر نوع ماده مخدر دیگری بدتروشدیدتراست .بسیاری از عوارض جانبی آنها تا آخر عمر باقی خواهد ماند و ضایعاتی در مصرف کنندگان این قرص ها با دوز و تعداد بالا مشاهده می شود که حتی از نظر ژنتیکی گریبانگیر فرزندان آنان نیز خواهد شد .وجه اشتراک روش های مرسوم ترک اعتیاد در نادیده گرفتن سیستم های مولد شبه افیونی در بدن انسان و ازکار افتادگی این سیستم ها در اثر اعتیاد است و همین کم توجهی سبب شده تا این روش ها جواب مناسب وقابل قبولی برای ترک اعتیاد ندهد و بسیاری از بیماران معتاد که با این روش ها قصد ترک داشته اند ، بعد از مدتی بار دیگر اعتیاد مجدد پیدا کنند . خود من به دفعات این روش ها را آزموده و نتیجه این گرفته ام .
روشی را که بنده به آن دست یافته و در کتاب عبور از منطقه 60 درجه زیر صفر مطرح کرده ام ، روش جدیدی است که تاکنون سابقه نداشته و بار اولی است که در جهان به این شکل منتشر می شود . به همین روش به همان گونه که مورد استقبال هموطنان قرار گرفته ، با استقبال خارجی هم مواجه شده است و مرتباً هیئت های علمی و تحقیقاتی که از کشور های دیگر می آیند و با شرکت در جلسات کنگره 60 در جمعیت آفتاب و و جمعیت مبارزه با اعتیاد و انجام مصاحبه ، تحقیقات گسترده ای را آغاز کرده اند .
این روش ابداعی روشی بلند مدت است که بنام روش ترک تدریجی – پله ای یا جهشی نام گذاری شده که برای خنثی کردن عوارض عکس العمل های آشکار و پنهان ، از درمان داروئی یا خود مواد مخدر استفاده می شود و اصولاً اینکه بیمار مصرف یک نوع ماده مخدر را قطع کند و برای جبران عوارض آن از یکسری دارو استفاده کند که هر کدام عوارض جدا گانه ای دارند از منطق بدور است . بنده معتقدم که بهترین دارو برای کاهش عوارض ترک هر ماده مخدری ، خود آن ماده مخدر است !
× آقای مهندس دژاکام ، به قسمت حساس مطلب شما رسیدیم و آن روش جدید ترک اعتیاد ابداعی شماست . لطفاً در این خصوص توضیح بفرمائید .
همانطور که قبلاً گفته شد این روش حاصل چند سال مطالعه و تحقیق راجع به روش های ترک اعتیاد مرسوم و بررسی عوارض آنها روی بیماران معتاد است . خود من در طول 17 سال اعتیاد ، انواع این ترک هارا به شخصه آزموده ام اما نتیجه ای نداشت. قبل از شروع به توضیح این روش ، ذکر مطالبی را ضروری می دانم . اگر در تشریح این روش استفاده از دارو مجاز دانسته شده است منظور داروهای استاندارد تائید شده توسط سازمان بهداشت جهانی ترک اعتیاد است نه دارو هائی نظیر آرام بخش ها ، خواب آو رها ، ضد افسردگی ها ، ضد اسهال ها یا داروهای فشار خون .
این قبیل داروها برای بیماری های خاص در انسان غیر معتاد ساخته شده و در جایگاه خود و تجویز پزشک حاذق می توانند کاربرد مناسب و منطقی داشته باشند ولی اگر از این دارو ها به جای داروی اصلی ترک اعتیاد استفاده شود، همانگونه که به تجربه و در عمل دیدیم ومی بینیم ، بیمار کمتر موفق به ترک اعتیاد می شود و در بازگشت به اعتیاد ، به دلیل آِشنا بودن به اثرات و خواص این دارو ها ، از آنها به عنوان تشدید کننده اثر مواد مخدر یا جایگزین مخدر اصلی ( به دلیل ارزانی و فراوانی ) استفاده می کند .
امروزه با بیماران معتادی سرو کار داریم که روزی تا 200 عدد و بیشتر از این قرص ها به همراه مواد مخدرمصرف می کنند . چنین حرکتی در باور هیچ انسان فهیمی نمی گنجد اما متاسفانه نه تنها واقعیت دارد بلکه نسبناً نیز شایع است . مصرف قرص در این بیماران بر مبنای تعددا نیست بلکه در روز 10 تا 15 بسته ده یا بیست تائی قرص می خورند . عوارض مصرف و حتی عوارض قطع مصرف این قرص ها چندین برابر خطرناک تر از هروئین و تریاک است و انشاء الله در مقاله ای جداگانه ای به بررسی عوارض این قرص ها وروش های ترک آن ها خواهیم پرداخت .
مصرف کنندگان بعضی از انواع قرص ها دچار اغتشاشات شعور می شوند و درک درستی از زمان و مکان ندارند و رفتارها و واکنش های آنان قابل پیش بینی نیست . موارد زنده ای از این بیماران پیش روی ماست که اطاق پذیرائی را با توالت منزل اشتباه می گیرند و تشخیص حد اقل معیار های اخلاقی را از دست می دهند.ممکن است بدون لباس در انظار ظاهر شوند و یا بجای باز کردن درهای شیشه ای ،باسر داخل شیشه بروند.وضع چنین معتادانی آنچنان وخیم است که معتادان آخر خطی هروئینی از آنان واهمه داشته و حذر می کنند .آنچه در قسمت روش های شناخته شده ترک اعتیاد گفته شد ، تنها راه های منحصر به فرد نیست و امروزه شاهد ابتکارات فراوان دیگری هستیم ، یکی از این ابتکارات اینست که بیمار را سه روز بیهوش کرده و در طی این مدت به اصطلاح سم زدائی می کنند و می گو یند دیگر مشکلات جسمی معتاد تمام شده یا آنکه شنیده می شود در کشور های دیگر با جراحی مغز و دستکاری در آن درصدد علاج اعتیاد هستند ! خلاصه معتاد بیچاره موش آزمایشگاهی کسانی شده است که داعیه ترک او را دارند . حتی اگر این روش های ترک اعتیاد منجر به نابودی یا نقص دائمی در وی شود . واقعاً که جای تاسف است .
نکته دیگر ، اشاره به یک اشتباه عمومی است که در مورد معتادان می شود . اغلب افراد در جامعه تصور می کنندکه بیماران معتاد ،مواد مخدر مصرف می کنند تا نشئه شوند و به عالم هپروت بروند . این مطلب شاید تا حدودی در بدو شروع به اعتیاد صادق باشد اما در ادامه وضع فرق می کند . یک معتاد حرفه ای مواد مصرف می کند تا به حالت نرمال و طبیعی برگردد و اگر مصرف نکند دچار عدم تعادل خواهد شد .
اینجاست که آموزش و نگرش صحیح نسبت به جامعه معتادان سبب خواهد شد تا باورها و القائات غلط ، با مفاهیم منطقی و علمی جایگزین گردد .
روش پیشنهادی من برای ترک اعتیاد روش طولانی مدت است و با حد اقل ضایعات جسمی و روانی ، بیمار معتاد را به سمت ترک دائمی اعتیاد هدایت می کند به طوری که در انتها ی پله ها ، خود بیمار عجله در دوره ترک دارد و نوعی زدگی نسبت به مواد مخدر پیدا می کند . در این روش چنانچه بیمار به مصرف چند نوع ماده مخدر منجمله مصرف قرص اعتیاد داشته باشد ، ابتدا لازم است ظرف مدت یک هفته تا 60 روز ( متناسب با نوع قرص یا مواد مصرفی ) مصرف چند نوع ماده مخدر را به مصرف یک نوع و ترجیحاً به تریاک تبدیل کند و سپس متوسط مصرف روزانه به مقداری که بیمار حالت متعادل و نرمال داشته باشد ، تعیین گردد .
پس از مشخص شدن نیاز به مصرف روزانه ، در اولین پله یک پنجم (20% ) این مصرف را کاهش داده و برای مدت سه هفته متوالی با همین مقدار ادامه می دهد . مثلاً اگر متوسط مصرف روزانه 5 گرم بوده است ، برای مدت سه هفته 4 گرم مواد مصرف می کند . در اتمام سه هفته اول ، مصرف فعلی را یک چهارم (25%) کم کرده و به سه گرم درروز می رساند و دوباره 21 روز ادامه می دهد و به عبارت دیگر مصرف روزانه خودرا 4 قسمت کرده و یک قسمت را کنار گ

موضوع این مقاله شرح کامل روشهای ترک اعتیاد است و آنچه خانواده ها باید بیاموزند که توسط هفته نامه امید جوان تهیه و منتشر گردیده است .
پیشگفتار : معضل اعتیاد و روند رو به رشد آن به خصوص در بین جوانان زنگ خطر را برای خانواده ها وجامعه به صدا در آورده است . آمارهای غیر رسمی معتادان قابل هضم و درک نیست . وقتی در یک ناحیه کوچک از شرق تهران روزانه بیش از 500 کیلو گرم مواد مخدر ردو بدل شده است .

تجسم حجم مواد مصرفی تهران در تصورنمی گنجد . بیش از دو میلیون نفر معتاد و گرایش نسل جوان به مصرف مواد مخدر و محرک های مختلفی که در جامعه فعا لند ، لزوم بازنگری درسیاست ها وسیستم های کنترلی را صد چندان کرده است.
اگر چه با تحرک اخیر نیروی انتظامی ، منطقه خاک سفید تهران پاکسازی و از لوث وجود شیاطین خالی شد که شایان تقدیر است اما تا وقتی که معتاد هست ، مواد مورد نیاز را بهر قیمتی تهیه خواهد کرد و قاچاق چیان و توزیع کنندگان در رنگ لباسی دیگر و در محلی دیگر به فعالیت مخرب خود ادامه خواهند داد . مشکل تنها در عرضه فراوان وارزان موادافیونی است بلکه بایدمسئله اعتیاد و معتاد را با دیدی تازه ونگرشی نوبررسی کرد.
تصورات کهنه و آزموده های سرتاسر غلط را به دور ریخت و طزحی نو در انداخت .
در دو سه سال اخیر با همت و پشتکار مردی وارسته و چهره شناخته شده که خود طعم تلخ اعتیاد و تباهی های آن را در سالیان متمادی چشیده و به راه حلی ابتکاری و منحصر به فرد برای ترک اعتیاد دست یافته است و همزمان با تشکیل جمیت مبارزه با اعتیاد و جمعیت آفتاب و شعب آنها در شهرستان ها حرکت گسترده و فراگیری آغاز شده و می رود تا به مفری برای خلاصی دائمی از چنگال اعتیاد بدل شود .
به سراغ مهندس دژاکام می رویم و با همه مشغله و گرفتاری هایش ساعاتی را در کنار او و جمع همکارانش می گذرانیم . آنچه را که ملاحظه خواهید فرمود ، مصاحبه با دبیر اجرائی جمعیت آفتاب و دید گاه های ایشان نسبت به اعتیاد و راه کارهای خلاصی از وضع اسفبار موجود است .
× آقای مهندس ازاینکه دعوت هفته نامه امید جوان را پذیرفتید ممنونیم . لطفاً خودتان را بیشتر معرفی بفرمائید.
بنده حسین دژاکام یک مسافر !
× شما و همکاران در گفتار ها از کلمه ، مسافر ، بجای معتادی که ترک کرده و یا در ترک است استفاده می کنید ، ریشه این انتخاب از کجاست ؟
اعتیاد یکسری ویژگی ها در فرد معتاد ایجاد می کند . ظلمت، ترس، اضطراب ، کفر ، حقارت ودروغ و موارد دیگر به سراغ معتاد می آید و معتاد را رها نمی کند . برای رهائی از چنگال اعتیاد باید حرکت کرد و این خصا ئص را با صفات پسندیده جایگزین نمود . از ظلمت به نور، از ترس به شجاعت ، از اضطراب به آرامش ، از کفر به ایمان از حقارت به سر افرازی و... این یک سفر درونی و بیرونی است که باید معتاد انجام دهد تا به مرحله پاکی برسد . بدین لحاظ ما یک دیگر را با کلمه مسافر خطاب می کنیم .
× به تازگی مجموعه تلویزیونی از سیمای جمهوری اسلامی بنام ،،مسافر ،، پخش می شود که در طی قسمت های مختلف آن ، گوشه ای از تلاش ها و فعالیت های شما در جهت کمک به ترک اعتیاد به نمایش گذارده شده است . لطفاً‌ در مورد شکل گیری این مجموعه توضیح بفرمائید .
گاهی اوقات مشیت الهی سبب می شود تا حرکت هائی آغاز شده و در نقطه ای با یکدیگر تلاقی کنند و سپس مسیر مشترکی را در پیش بگیرند که از قبل برای انسان ها قابل پیش بینی نیست . تهیه کننده و نویسنده مجموعه مسافر ، آقای مصطفی عزیزی تصمیم داشت تا پیرامون اعتیاد سریالی را تهیه کند و اسم دیگری نیز برای آن در نظر گرفته شده بود . بر حسب تصادف افتخار آشنائی با ایشان حاصل شد و در نشستی بحث راجع به مسئله اعتیاد پیش آمد در انتها بحث دید گاهشان در مورد اعتیاد ، به کلی دگرگون شد و کتابی را که بنده در زمینه اعتیاد نوشته ام مورد مطالعه ایشان قرار گرفت . سپس اظهار علاقه کردند تا در جلسات شرکت کنند . چندین جلسه شرکت کردنند وبه تدریج با حقایقی در مورد اعتیاد آشنا شدند . در پیامد آن ، آقای سیروس مقدم کارگردان مجموعه ، در جلسات شرکت کردند و نشست ها و بحث های فراوانی در گرفت و در ادامه بازیگران منتخب سریال بخصوص سرکار خانم پانته آ بهرام (منیژه ) در جلسات متعدد حضور یافتند و با استفاده از راهنمائی های مسافری بنام خانم زندی و مدد گیری از دست نوشته های ایشان در زمینه اعتیاد دید گاه تازه ای ازاعتیاد را ادراک کردند .
این بینش جدید سبب شد تا بر خلاف دیدگاه متداول ، مجموعه ای از حقایق از زبان معتادانی که خود سالها ست اعتیاد را ترک کرده اند تهیه شود و در اینجا به سهم خودم از شجاعت و شهامت آقای عزیزی و کلیه کسانی که در تهیه این مجموعه زحمت کشیده اند ، صمیمانه تشکر می کنم .ذهنیتی که جامعه از یک فرد معتاد دارد یک آدم ژولیده و کثیف است که در خیابان ها تکدیگری می کنند اما این تصور عمومی در این مجموعه دگرگون شد و احراز گردید که یک معتاد می تواند سر و وضع بسیار مرتب و ظاهرآراسته هم داشته باشد . معتاد می تواند هرکس با هر شخصیتی باشد . زن و مرد فرقی نمی کند معتاد در هر لباسی وجود دارد .
× مسئله اعتیاد به مواد مخدر دربین قشر جوان و نو جوان به مرز های خطرناکی رسیده و حتی مدارس و دانشگاه ها نیز مصون نمانده اند . به نظرشماچه عواملی سبب گرایش جوانان به سمت اعتیاد می شود؟
متاسفانه مصرف مواد مخدر امروزه به صورت یک تفریح ارزان قیمت درآمده که حتی از بسیاری از سرگرمی های سالم و انواع ورزش کمتر هزینه دربر دارد از طرفی کنجکاوی و بعضاً چشم و همچشمی بین جوانان و نداشتن سر گرمی مناسب می تواند انگیزه های کاذبی برای گرایش به سمت اعتیاد داشته باشد . حتی در اغلب محیط های ورزشی هم رد پای اعتیاد را بین ورزشکاران به صورت دوپینگ و انرژی زائی موقت جستجو کرد عوامل بسیاری در این امر دخیلند که حوصله بیشتری را طلب می کنند . نقش مافیای بین المللی و تجارت جهانی مواد مخدر که بالغ بر 500 تا 700 میلیارد دلار در سال سود در بر دارد ، همواره مطرح و تعیین کننده بوده است . البته همجواری ایران با افغانستان که بزرگترین تولید کننده مواد افیونی در جهان است سبب می گردد که مواد مخدر با قیمت پائینی در ایران به دست مصرف کننده برسد که خود نقش بسزائی در رواج اعتیاد بازی می کند .
× بفرمائید چه نوع مواد مخدری در بین جوانان ما بیشتر مرسوم و متداول است ؟
در شروع هروئین با فرم های مختلف و در ادامه انواع قرصهای مخدر و روان گردان و توهم زا تا تریاک و شیره و به صورت خوراکی و حتی شربت متادن ، ال اس دی و اسید روی ورقه کاغذ . کوکائین به دلیل گرانی زیادچندان در ایران متداول نیست . یک عامل بسیار نگران کننده ،عوارض بسیار سو و غیر قابل برگشت در بین کسانی است که برای بار اول از حشیش . ال اس دی و اسید استفاده می کنند . نمونه و الگو های فراوانی از این افراد وجود دارد که در اثر یک بار مصرف جایگاه حواس آنان در مغز جابجا شده و دیگر به جای اول باز نگشته است . مرکز افکار واندیشه تغییر جا داده است اما پس از غنثی شدن اثر مخدر ، برنگشته و حالا در کنج خانه یا بیمارستان افتاده اند و تا آخر عمر مجنون و دیوانه باقی خواهند ماند . نامه های زیادی ازسوی خانواده های این افراد به من می رسد با موارد زیادی از نزدیک برخورد کرده ام که متاسفانه راه حل پزشکی برای آنان وجود ندارد . قصد ایجاد ترس و واهمه ندارم . گفته هایم هشداری است برای جوانانی که تصور می کنند با یک بار کشیدن حشیش یا استعمال ال اس دی یا اسید هیچ اتفاقی برایشان نخواهد افتاد .
× لطفاً بفرمائید که خانواده ها از چه طریق می توانند کنترل و نظارت بر عملکرد فرزندان در زمینه اعتیاد داشته باشند و اگر خدای ناکرده فرزندی در ابتدای راه اعتیاد است ، چه علائم و نشانه هائی دارد که به کمک آنها اعتیاد او را تشخیص دهند ؟
این که بخواهیم تخم بد بینی و تردید را در خانواده بکاریم والدین را به نقش مامور تجسس فرزندان در آوریم اصلاً درست نیست بلکه تربیت صحیح و اصولی توام با آگاهی و بینش درست والدین است که می تواند بهترین ناجی برای جلو گیری ازآلودگی به اعتیاد باشد و اتفاقاً درد همینجاست که خانواده ها و اجتماع ، قبل از هر چیزی باید خود آموزش صحیص ببینند و اعتیاد را درست بشناسند نه آنکه بر پایه یک سری باورهای غلط و تصورات بی پایه و اساس ، اعتیاد و معتاد را تعبیر و تفسیر کنند . عکس العمل های نادرست در مقابل فرد معتاد ، کار را بهتر نمی کند هیچ بلکه بلکه صد درجه بدتر هم می کند . آنهائی که بخواهند تشخیص دهندکه فرزندشان گرفتار هست یا خیر ؟ تشخیص ، پیشکششان . آنهائی که به فرض تشخیص دادند چون هیچ دانشی راجع به اعتیاد ندارند ، بدتر خرابکاری می کنند .
× پس در واقع قبل از آنکه بخواهیم به کشف معتاد و درمان وی بپردازیم ، لازمست به شناخت اعتیاد و مسائل جانبی آن پرداخته شود . همینطور است ؟
بله همینطور است . قریب دو سال است که در هر سخنرانی و یا هر تریبونی که امکانش باشد ، فریاد می کنم که ای مسئولین ،صورت مسئله اعتیاد و روش درمان آن را به طریقه اصولی به خانواده ها آموزش دهید . مثالی بزنم . هفته پیش خانم جوانی که به تازگی به دلیل اعتیاد همسر متارکه کرده و خود نیز توسط وی معتاد شده بود به نزد من آوردند . پدر این خانم با بینش غلط و القائاتی که به وی شده بود ، برای انکه دخترش را از اعتیاد نجات دهد ،اورابا طناب محکم به تخت بسته و در اثر فشار طناب و تقلای دختر ، هر دو مچ دست او بشدت مجروح و دچار ضایعات فراوانی شده بود . خوب این پدر فکر می کرد که مثل بعضی فیلم ها تنها راه نجات دخترش این است که اورا به تخت ببند دکه یا بمیرد و یا از اعتیاد خلاص شود . بسیاری همین افکار را دارند که تنها راه نجات از اعتیاد ، بستن به تخت یا زندانی کردن در زیر زمین یا با کتک و ضرب و شتم است و یا اگر دلشان نیامد ، تحویل بازداشتگاه بدهند و اگر پول دارند ، از طریق آگهی های ترک اعتیاد چند روزه تضمینی ، قرصی یا شربتی گرفته و به ظاهر ترک کنند و دوباره چندی بعد همان آش و همان کاسه تکرار شود تا بالاخره جهل و تعصب کور سبب شود که فرد معتاد ازخانه و کاشانه بیرون رانده شده یا جان خود را سر این کار بگذارد . اینست که به جرات می توان گفت که ما راه درمان معتاد و روش صحیح ترک اعتیاد را بلد نیستیم و فقط ادعا می کنیم که می دانیم وهیچ نمی دانیم .
× آقای مهندس دژاکام شما اشاره به باورهای غلط اجتماعی در مورد اعتیاد و فرد معتاد کرده اید ؟ و چرا نادرست است ؟
ببینید ، باور غالب اجتماعی اینست که شخص معتاد موجودی است ، کثیف ، انگل، دزد ، نفرت انگیز و مجموعه ای از رذائل و خصوصیت های منفی که در یک انسان می تواند وجود داشته باشد ، در معتاد متجلی است . بر پایه این دیدگاه باید از فرد معتاد حذر کرد و با نفرت و انزجار او را از جامعه دور کرده و یا نابودش ساخت . رفتار اجتماعی با معتادین توام با نفی و طرد ، نفرت و انزجار ، تحقیرو تخفیف و خلاصه به شکل بر خورد با مجرم خطر ناکی است که عدم اش به از وجود .
اگر چه عوارض ثانویه اعتیاددر بین گروهی از معتادین که به دلیل فقر و تنگدستی امکان تامین هزینه زندگی خود را ندارند ،سبب می شود که برای خرج اعتیاد خود دست به هر کاری بزنند ، نسبت به سر و وضع و بهداشت فردی بی تفاوت شوند و در یک کلام مشمول تمام صفاتی که جامعه به معتادان نسبت می دهد با شند اما این عمومیت ندارند و اکثریت معتادان را شامل نمی شود . معتاد قبل از اینکه یک مجرم باشد یک بیمار است و این رفتارهای غلط اجتماعی و عملکرد نا درست دیگران است که به جای تلاش برای رفع درد و مرضش ، اورا به وادی خلاف سوق می دهد . خوشبختانه دو سالی است که در قوانین تجدید نظر شده و به عنوان مجرمیت معتاد به شرطی که اقدامات درمانی را شروع کرده باشد ، حذف گردیده اما باورهای اجتماعی فرقی نکرده و در زمینه آموزش اجتماعی و بخصوص خانواده ها تلاش چندانی صورت نگرفته است .
برگ زرینی که در سریال تلویزیونی ، مسافر ، به بینندگان آن عرضه شد شکستن قسمتی از همین باورهای غلط بود. گفتم معتاد هرکسی می تواند باشد . یک متخصص ، یک مهندس ، یک پزشک ، یک صنعتگر و الی آخر.
پس چگونه اجتماع همه را با یک چوب رانده و در قالبی پست و حقیر می گنجاند ؟ با این میزان شیوع اعتیاد بین دانشجویان و حتی در شاخه های علوم پزشکی ، اگر امروز به فکر راه چاره باشیم فردا با جماعتی فارغ التحصیل معتاد سرو کار داریم و قبل از آن که قادر به علاج دردهای مردم باشند ، دیگری باید درد خود آنان را مداوا کند.
× پس جناب مهندس ، دوباره به سر خط بر می گردیم و از پایه شروع می کنیم . لطفاً بفرمائید که اعتیاد چیست ؟
من 17 سال تمام ، اعتیاد را با گوشت، پوست ، استخوان و تمام وجودم لمس کردم . به کلیه حالات و روحیات یک معتاد واقف هستیم .رفتار های اجتماعی از خانواده خودم گرفته تا بستگان ، دوستان و ..... را به خوبی می شناسم . بارها تلاش کردم تا اعتیادم را ترک کنم اما نشد . دست به دامان خیلی از پزشکان شدم .هر روشی که برای اعتیاد بود تجربه کردم و زمانی که مستاصل و درمانده شده بودم ، ندائی درونی مرا به خود اورد تا به جای التماس ودست نیاز به سوی این و آن بردن ، خودم ناجی خودم شدم بر پایه یک بینش علمی و اصولی ، به تجزیه و تحلیل اعتیاد پرداختم و به جائی سیدم که نه تنها اعتیاد هفده ساله را ترک کنم بلکه این سعادت نصیبم شد تا مجموعه سالیان دراز مطالعات و تحقیقاتم را در قالب کتابی به جامعه تقدیم کنم .
اصولاً کسی که معتاد نبوده ، به هیچ وجه نمی تواند حالات روحی – روانی واحساسی فردی را که گرفتار دام اعتیاد است به درستی درک کند و چون نمی تواند پس معیار و باورهای او ، تنها القائات و دانسته های ناقصی است که درکتاب ها خوانده یا در فیلم هاد یده و این ور آن ور شنیده است . با این بینش ، چگونه می توان انتظار داشت که این فرد ولو پزشک متخصص هم باشد ، بتواند راه علاج و درمان قطعی اعتیاد را به دیگران عرضه کنددر حالی که چه بسا در دوران تحصیلی واحی هم در زمینه اعتیاد نگذرانده باشد ؟ آنچه که سبب می گردد که روش های مختلف ترک اعتیاد کمتر ثمر بخش و مفید فایده باشد ، همین نکته ظریف است . قصدم نفی تلاش ها و زحمات دیگران نیست بلکه آنچه را که واقاً در عمل می بینیم اینست که با این روش ها معتاد ظاهراً درمان شده است ولی چندی بعد مصرف مواد را شروع می کند .
بهتر است بگویم که این روش های مرسوم ترک اعتیاد ، بیشتر جنبه موقتی و دلخوشی دارند تا درمان قطعی و دائمی آن و نتیجه اش شمار روز افزون معتادان است . معتاد به تریاک، امروز ترک می کند و فردا با هروئین شروع می کند . حتی روش هائی مرسوم به ترک اعتیاد در چند روز و ترک تضمینی و ترک یا طب سوزنی و غیره که در قالب آگهی های مطبوعاتی عرضه می شود ، بیشتر از آنچه از تعداد معتادان بکاهد ، به جمعیت معتادن افزوده است زیرا نا خوسته القا می کند که ترک اعتیاد کار ساده ای است پس نباید زیاد نگران بود . این بزرگترین بد آموزی در زمینه اعتیاد است که باید با آن برخورد شدید قانونی شود . من در همینجا به جوانان و خانواده ها هشدار می دهم که همه این ادعاها ، دروغ وفریبی بیش نیست و بیشتر قصد خالی کردن جیب مردم را دارند تا درمان اعتیاد .
اعتیاد به موادمخدر ، یک نوع بیماری است که بر اثر عدم آگاهی و توسط خود شخص معتاد بوجود می آید و در طی آن در اثر مصرف مواد مخدر مکانیزم های حیاتی بدن از تعادل طبیعی خارج شده و فعالیت قسمت هائی از آن بصورت اشکار یا پنهان دچار اختلال ، کم کاری و یا عدم فعالیت می گردد .
اعتیاد را باید در سه مقوله جسم ، روان و جهانبینی بررسی کرد . در مبحث اعتیاد جسمانی . علوم پزشکی تحقیقات گسترده و فراوانی به عمل آورده و عوارض جسمی انواع مواد مخدر شناخته شده و مطالعات آکادمیک کاملی برای هر الگوی تخدیری وجوددارد . اما نکته ای که کمتر در باب اعتیاد به آن پرداخته می شود مکانیزم و سازو کار بدن انسان از نظر بیوشیمی و تغییرات مراکز تولید مواد مخدر طبیعی که به ان مواد شبه افیونی می گوئیم و عکس العمل های متفاوت بدن در مراحل مختلف اعتیاد است .
کم توجهی به این مطلب سبب گردیده که در روش های متداول ترک اعتیاد، فرصت برگشت به حالت تعادل اولیه مواد شبه افیونی به بدن فرد معتاد داده نشود . عیب کار در همین جاست . به عنوان مثال در زمینه اعتیاد به تریاک که خود مجموعه ای از آلکالوئید های مخدر است ، بدن انسان احتیاج به زمانی حدود ده ماه دارد تا بتدریج نیاز طبیعی بدن به موااد شبه افیونی را بازسازی کند . چنانچه در این زمان طولانی نیاز بدن از بیرون تامین نشود ، عوارض شدید روحی و جسمی به جای خواهد گذاشت که در بسیاری از موارد قابل جبران نیست .
مگر می شود بدنی راکه چندین سال از بیرون مواد مخدر دریافت کرده و در نتیجه تولید مواد شبه افیونی متوتقف و تعطیل شده است به یکباره وادار به فعالیت و تولید دوباره کرد ؟ کسانی که فکر می کنند با بستن و زندانی کردن معتاد ( روش سقوط ازاد یا بهتر بگویم روش یابوئی – زور درمانی – شلاق درمانی - طناب درمانی ! ) پس از گذشت سه روز اعتیاد بر طرف می شود ، بدانند که چنین نخواهد شد و این فرد هر زمانی که آزاد شود و امکان دسترسی به مواد مخدر پیدا کند ، در مصرف آن درنگ نخواهد کرد چون اختیارش دست خودش نیست . چنین روش هائی در مورد یک معتاد یا درواقع یک بیمار ، نوعی جنایت ناشی از عدم درک و آگاهی نسبت به اعتیاد است که متاسفانه با ساختن یکسری فیلم ها و القائات نا درست ، در ذهن جامعه و مسئولان رسوخ کرده است .
× پس با این حساب کسانی که ادعا می کنندکه مثلاً ظرف یک هفته معتاد را معالجه می کنند دروغ می گویند ؟
البته پزشکان حاذق و شرافتمندی هستند که در زمینه ترک اعتیاد تلاش می کنند و صادقانه مشکلات و مسائل را با بیمار و همرامانش در میان می گذارند و بی جهت به آنان امیدواری نمی دهند اما کسانی نیز هستند که با فریب و نیرنگ بیمار را خام می کنند و به قصد سر کیسه کردن به او اطمینان می دهندکه ظرف چند روز کاری خواهند کرد که برای همیشه اعتیاد را کنار بگذارند . بعد از آنکه اعتماد فرد بیمار جلب شد آن وقت با لطایف الحیل بابت قرص ها ، کپسول و شربت های دست ساز مبالغ گزافی ازوی می گیرند و متقاعدش می کنند به جای مصرف مواد مخدر ، منبعد قرص و کپسول و شربت بخورد . در واقع یک اعتیاد را با اعتیاد دیگر جایگزین می کنند که عواقب آن بمراتب بدتر و خطر ناکتر از اعتیاد اولیه است . در این خصوص تحقیقات مفصلی به عمل آمده و بطور مشروح در مقاله ای با عنوان ،، مسا له اعتیاد ،، و همینطور،، کتاب عبور از منطقه 60 درجه زیر صفر ،، مطرح کرده ام و در مبحث روش های ترک اعتیاد ، راجع به این مساله بیشتر صحبت خواهیم کرد .
× جناب دژاکام ، در ادامه لطف بفرمائید راجع به مواد شبه افیونی که در بدن تولید می شود و همچنین روش های ترک و راههای درمان بیماران معتاد برایمان بگوئید .
تا به حال به آنچه که در مورد اعتیاد به مواد مخدر مطرح شده راجع به عوارض مصرف این مواد بوده خواه عوارض اجتماعی وخواه عوارض فردی روی بیمار معتاد اما کمتر صحبت از عوارض و مضرات ترک اعتیاد شده است . در واقع تمام تلاش جوامع و حتی پزشکان معطوف به آنست که بیماران معتاد هرچه سریعتر ترک کنند بدون آنکه به عوارض بعد از اعتیاد توجه چندانی شود . آنچه که بعد از قطع مواد مخدر در بیمار مشاهده می شود ، به عوارض یا عکس العمل های آشکار تعبیر کرده ام .
به عنوان مثال یک بیمار معتاد به تریاک یا هروئین ، بعد از ترک دچار اسهال ، تعریق ، عطسه مکرر ، استخوان درد ، بی خوابی و ... می شود که برای پزشک و خود بیمار و اطرافیانش قابل مشاهده و تشخیص است . اکثر این عوارض به خودی خود ظرف مدت 1 تا 2 هفته بر طرف می گردد . همین مورد اسهال که اشاره شد ، ناشی از بیماری میکروبی و عفونی نیست و یا درد استخوان بیمار ناشی از روماتیسم نیست و اگر عطسه می کند علت آن سر ماخوردگی نیست و یا بی خوابی بیمار مربوط به اختلالات روحی و روانی نیست بلکه صرفاً در اثر عدم مصرف مواد اختلالاتی در متابولیسم بدن ایجاد شده و در واقع این عدم تعادل هورمونی بدن بیمار است که باعث این عوارض شده اما در مقابل پزشک متخصص چه می کند ؟
برای کاهش این عوارض داروهائی تجویز می کند که در عین داشتن تاثیر برای بیماری های خاصی طراحی و ساخته شده اند نه عوارض ناشی از ترک اعتیاد .
واقعیت اینست که در این مدت 1 تا 2 هفته هر گونه دارو درمانی وغیر داروئی جواب مثبت می دهد. آنکه متخصص طب سوزنی است می گوید روش وی بیمار را معالجه کرده است و راست می گوید . آنکه متخصص هیپنوتیزم است عیناً همین ادعا را دارد و اوهم راست می گوید . انکه در این 2 هفته بیمار را زندانی کرده و شلاق زده او هم مدعی است که بیمار را معالجه کرده است . همه ظاهراً راست می گویند ولی این خود سیستم بدن انسان است که پس از گذشت حدود 2 هفته ، عوارض را تقلیل داده یا خنثی کرده است .
آنچه گفته شد عوارض آشکار ترک اعتیاد و درمان بیمار بود که اکثر پزشکان تا حدی می دانند و می گویند که چون بیمار مصرف مواد را قطع کرده و مدت 2 هفته هم عوارض آنرا کم و بیش گذرانده پس درمان شده و اعتیاد وی برطرف شده است . این مقطع را اکثراً به غلط مرحله سم زدائی می نامند. این واژه غلط سم زدائی همه را گمراه کرده است . از بیماران معتاد گرفته تاخانواده ها ، متخصصین ، مسئولین والی آخر.
مساله سمیت مواد مخدر یک امر نسبی است ، به عنوان مثال خوردن 1 تا 5/1تریاک برای یک فرد سالم ، کشنده ومرگ آور است و در صورت استفاده باید فوراً شخص را به پزشک رساند تا با شستشوی معده و داروهای خنثی کننده اثر تریاک ، به اصطلاح از بدن بیمار سم زدائی شود . وقتی یک شخص معمولی این مقدار تریاک را مصرف کند ، بدنش دچار اختلال و بر هم خوردن تعادل هورمونی می شود اما در مورد یک بیمارمعتاد عکس این قضیه صادق است چون اگر از مواد مخدر مصرف نکند دچار عدم تعادل خواهد شد . هم عوارض و گرفتاری های بیماران معتاد در مرحله ترک از عدم مصرف مواد ناشی می شود نه مصرف مواد .
تا این جا عوارض و عکس العمل اشکار ترک اعتیاد از نظر فیزیکی وفیزیولوژی مطرح شد و فعلاً کاری به روان و جهان بینی نداریم . این عکس العمل های آشکار کمتر از 5% بار درمان معتاد را شامل می شود . 95% بقیه مربوط به اختلالات یا عکس العمل های پنهان است که اصلاًبه آن توجهی نمی گردد . از این جهت به آن پنهان می گوئیم که از نظر شخص بیمار ، پزشک و خانواده مخفی است . البته پزشکانی هستند که به این مطلب آگاهی کامل دارند و در بعضی کتابهای پزشکی درج شده و موضوع جدیدی نیست .
عکس العمل های پنهان به مواد شبه افیونی بدن انسان مرتبط است . مواد شبه افیونی ، مخدرهای طبیعی هستند و بیشتر توسط سلسله اعصاب مرکزی و قسمت های مختلف مغز تولید می شوند و سیستم های ضد درد ، خواب ، شجاعت ، ترس ، پرخاشگری ، شادابی یا خمودگی و کلیه واکنش های روانی را تحت کنترول دارند . مثلاً یک شادابی و نشاط کسانیکه ورزش می کنند در همین ازدیاد ترشح برخی مواد شبه افیونی بدن آنان در مقایسه با سایرین است .
تا سال 1997 میلادی بیش از 12 ترکیب شبه افیونی در قسمت های مختلف سیستم عصبی انسان شناخته شده است که مهمترین آن بتا اندروفین ، متا انکفالین ، لو انکفالین و دینورفین هستند . از آنجا که ورود مواد مخدر به بدن سبب بی نیازی متا بولیکی به مخدر های طبیعی می شود بنا بر این قسمت های سازنده این ترکیبات غیر فعال شده و به تدریج تحلیل رفته و از کار می افتند .
با قطع سریع مصرف مواد ، چون نیازبدن به مواد شبه افیونی از بیرون تامین نمی شود و سیستم های درونی هم از کار افتاده اند پس عوارض کمبود مخدرهای طبیعی در شخص بروز می کند که عبارتند از : افسردگی ، تنبلی و زود خسته شدن ، گریه کردن ، عدم میل به زندگی ، افزایش میل جنسی توام با ناتوانی جنسی ، بی خوابی ، ترشح بزاق چسبناک ، پرش عضلات دست ها و پاها ، گرفتگی و اسپاسم عضلانی و مواردی دیگر .
اشتباهی که تاکنون صورت گرفته اینست که عوارض را عوارض روحی و روانی می پندارند و می گویند که عوارض جسمی ( عوارض آشکار ) همان 2 هفته اول بود و حالا این مشکلات مربوط به روح و روان بیمار معتاد است. این برداشت کاملاً نادرست است زیرا این عوارض ریشه در جسم بیمار دارد نه روان او . سیستم تولید مواد شبه افیونی از کار افتاده و از بیرون بدن هم جایگزین نمی شود در نتیجه مثالاً بیمار افسردگی دارد . اگر این عوارض ناشی از عوارض روانی باشد ، قدر مسلم برای مداوای آن حداقل چند ماهی وقت نیاز است حال آن که به محض مصرف کمی مواد مخدر و ایجاد تعادل در مواد شبه افیونی مورد نیاز بدن ، فوراً شخص به حالت عادی بازمی گردد .
فردی که پس از ترک اعتیاد که ظاهراً دچار اختلالات روانی شده و قصد خودکشی دارد ، به دیگران تهاجم می کند ، اسباب و اثاثیه منزل را می شکند و صد ها خطای دیگر چطور می شود که با خوردن یک حب تریاک دوباره نرمال و عادی می گردد ؟ این مخدر روی جسم او اثر می گذارد یا روی روان او ؟ غیر از این است که این عوارض ریشه در جسم بیمار دارد و با رسیدن به تعادل هورمونی ، همه اشکالات به ظاهر روانی برطرف می شود ؟
قبل از ورود به بحث روش های متداول ترک اعتیاد و درمان بیماران معتاد ، دسته بندی انواع بیماران معتاد را بررسی می کنیم . معتادین به سه گروه تقسیم می شوند . اولین گروه کسانی هستند که به صورت تفننی و تفریحی مواد مخدر مصرف می کنند . این گروه را ما نامزد های اعتیاد می گوئیم . دلیل آنهم اینست که این افراد تصور می کنندکه مصرف تفننی و گاهگداری مخدر ها خطری ندارد و معتاد نمی شوند اما غافل از ان هستند که تمام معتادان حرفه ای اول به صورت تفریحی شروع به مصرف مواد کرده اند . اصولاًهیچ آدم عاقلی تصمیم نمی گیرد که معتاد شود و از فردا شروع به مصرف دائمی مواد مخدر کند بلکه اول گریز می زند بعد ی کریز !
نامزد های اعتیاد به تدریج جزو معتادان حرفه ای می شوند و راه گریزی ندارند. دروازه ورود به اعتیاد ، مصرف تفریحی مواد است .
این نامزدها زمانی بخود می آیند که اسیر دام اعتیاد شده اند . مهمترن و واجب ترین مساله برای این گروه پیشگیری از اعتیاد حرفه ای آنان است . اگر از نظر علمی و عقلی برای این دسته توجیه شود که قطعاً معتاد خواهند شد آن وقت حواسشان را بیشتر جمع می کنند و دست به عصا راه خواهند رفت و در عملکرد خود تجدید نظر می کنند . دادن اطلاعات و آگاهی های لازم از طریق رسانه های عمومی در مورد اعتیاد ، کمک موثری برای جلوگیری از ادامه راه این گروه به شمار خواهد رفت .
گروه دوم معتادان کسانی هستند که اعتیاد را دوست دارند و خیال می کنندکه اعتیاد را دوست دارند و خیال می کنندکه اعتیاد برای آنان کاری انجام می دهد و یا در اعتیاد غرق شده اند . این دسته را باید مهار کرد و از رفتارهائیکه سبب تحریک آنان می شود خودداری نمود . آنچه که در بیست سال گذشته نسبت به این معتادان روا شده نادرست بوده و هر نوع ممانعت و اقدامات بازدارنده سبب تشدید علاقه آنان به اعتیاد گردیده است . با این گروه باید مدارا کرد و به تدریج زمینه های رشد فکری و افزایش دانش و آگاهی های لازم در مورد اعتیادرا برایشان فراهم ساخت .
علاقه مندان به مصرف مواد مخدر را اگر زندان کنندکه کردند، اگر شلاق بزنند که زدند ، اگر شور آباد و جزیره تبعید کنندکه کردند ، با هر شرایطی دست از اعتیاد بر نخواهند داشت بلکه بیشتر جری خواهند شد. این دسته می گویند : زندانش را کشیدیم ، چرا خودش را نکشیم ؟ کتکش را خوردیم ، چرا خودش را نخوریم ؟
و به محض آزادی از قید و بند ، اعتیاد سابق را با شدت بیشتر ادامه خواهند داد . اگر در زندان باشند با یک سرنگ 300 نفر مشترکاً ماده مخدرتزریق می کنند و همه مبتلا به ایدز یا هپاتیت می شوند که شدند .
اگر در بیرون به آنان سرنگ نفروشند ، کنار بیمارستان ها از سرنگ های مصرف شده استفاده میکنند . نتیجه این تزریقات آن خواهد شد که یک معتاد عادی در این دسته تبدیل به معتاد ایدزی ، معتاد هپاتیتی ، معتاد مسلول و .... می گردد . کدام بهتر است ؟ یک اعتیاد ساده یا معتادی با هزار درد و مرض که جامعه را تهدید می کند؟ لزوم بازنگری در قوانین و تصحیح دیدگاه ها در خصوص معضل اعتیاد ، راه کار منطقی و علمی در برخورد با این دسته از معتادان خواهد بود . مسئولان بایدبین بد و بدتر یکی را انتخاب کنند که تاکنون با زور و قوه قهریه چند نفر از این معتادان را واقعاً ترک داده اند ؟
گروه سوم از معتادان کسانی هستند که بهر دلیل می خواهند اعتیادشان را ترک کنند و خواستار رهائی ازاعتیاد هستند. اغلب افراد این گروه بار ها با روش های مختلف اقدام به ترک کرده ولی موفق نبوده اند . برای این گروه باید اقدامات درمانی را با روش صحیح و اصولی انجام داد نه روش هائی که هزارن بار آزموده شده ولی بی فایده بوده است .
*آقای مهندس دژاکام ، جامعه بیماران معتاد همواره برای انتخاب یک روش اصولی ، منطقی وعملی جهت ترک واقعی اعتیاد با مشکل روبرو هستند . چه روش هائی برای ترک وجود دارد و روش پیشنهادی شما چیست ؟

به گفته مدیرکل امور فرهنگی و پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر از غربالگری دانش‌آموزی در معرض خطر اعتیاد در قالب برنامه‌های جامع ستاد مبارزه با مواد مخدر خبر داد.
هومان نارنجیها در گفت‌وگو با خبرنگار «اجتماعی» ایسنا، در این باره اظهار کرد: طرح غربالگری دانش‌آموزان در معرض خطر اعتیاد در مراحل پژوهشی و تدوین قرار دارد و بررسی این طرح در حال حاضر به صورت تحقیقاتی آغاز شده است.

مدیرکل امور فرهنگی و پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر در ادامه، هدف از اجرای طرح غربالگری و شناسایی دانش‌آموزان در معرض خطر اعتیاد در مدارس را، شناسایی دانش‌اموزانی که دارای شخصیتی مستعد برای ابتلا به اعتیاد یا سایر آسیب‌های اجتماعی هستند، عنوان و تاکید کرد: اجرای این طرح جزو مراحل اولیه و اساسی تحقق پیشگیری از اعتیاد در جامعه به شمار می‌رود.

وی با اشاره به جزییات اجرای طرح غربالگری و شناسایی دانش‌آموزان در معرض خطر اعتیاد در مدارس نیز گفت: در این طرح، پرسشنامه‌ای تهیه و در اختیار تمام دانش‌آموزان قرار خواهد گرفت که در این پرسشنامه سه محور «رفتارهای هیجانی و پرخطر»، «نگرش مثبت به اعتیاد» و «فقدان مهارت‌های زندگی» در دانش‌آموزان مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

نارنجیها تصریح کرد: بر این اساس در قالب طرح مذکور، دانش‌آموزان در معرض خطر اعتیاد مورد توجه بیشتر قرار می‌گیرند و به تبع آن، در برابر اعتیاد و بسیاری از آسیب‌های اجتماعی واکسینه می‌شوند.

وی همچنین با اشاره به طرح توزیع خوآموزهای پیشگیری از اعتیاد در مدارس، عنوان کرد: آموزش و پرورش معتقد است که نمی‌تواند تمام سرفصل‌های مورد نیاز از جمله مالیات، بیمه، سلامت، ایدز و اعتیاد را در کتب درسی دانش‌اموزان بگنجاند، از این رو با ارائه خودآموزهای پیشگیری از اعتیاد به دانش‌آموزان در کنار کتب درسی، می‌توان گام بلندی در ارائه آموزش‌های موثر در پیشگیری از بروز آسیب‌های اجتماعی و اعتیاد در جمعیت دانش‌آموزی برداشت.

یک متخصص بیماری‌های تنفسی گفت: احتمال خفگی در نوزادانی که والدین سیگاری دارند، بیشتر بوده و بیش از دیگر نوزادان دچار مرگ در گهواره می‌شوند.
دکتر حمید آقایی در گفت وگو با خبرنگار بهداشت و درمان خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)منطقه خوزستان، اظهار داشت: سرطان ریه از خطرناک‌ترین سرطان‌های دنیاست و 90 درصد مبتلایان به این بیماری سیگاری هستند.

وی افزود: دود سیگار عوارض جبران ناپذیری بر جسم فرد سیگاری بر جای می‌گذارد و موجب پیری و مرگ زودرس او می‌شود.

دکتر آقایی تصریح کرد: همچنین خطرات ناشی از دود سیگار علاوه بر افراد سیگاری، دیگر اعضای خانواده و اطرافیان فرد سیگاری را نیز تهدید می‌کند و مهمترین افراد در معرض خطر، کودکان هستند.

وی خاطرنشان کرد: کودکانی که والدین سیگاری دارند سه برابر بیش از دیگر کودکان به بیماری‌های تنفسی مانند آسم و تنگی تنفس مبتلا می‌شوند.